وقتي كه اولين بار در اواسط 1985 ميلادي سيستم ABS معرفي شد چيزي جز يك سيستم ضد قفل چرخ در سيستم ترمز نبود. پس از مدتي سيستم تركشن كنترل يا ضد بكسباد به آن اضافه گشت كه مانع از هرزگردي چرخ ها در هنگام شتاب گيري مي شد. كمي بعد سيستم پيشرفته تر ABS آنرا به سطح بالاتري آورد و آن چيزي نبود جز سيستم كنترل پايداري الكترونيكي يا ESC كه مخفف Electronic Stability Control است. كنترل پايداري الكترونيكي خودرو به سيستم ABS اجازه مي دهد تا ترمز هر چرخ را به صورت مستقل تحت كنترل خود بگيرد تا هندلينگ خود در وضعيت پايداري قرار گيرد ( مانع از چرخش خودرو شود.) و البته فرمان پذيري خودرو را بهبود ببخشد.

كنترل پايداري الكترونيكي خودرو مانند يك متخصص تمام وقت در هر لحظه مراقب رفتار خودرو در برابر واكنش هاي راننده است تا در صورت بروز مشكل و از كنترل خارج شدن آن وارد عمل شود. اين سيستم خودكار هر اطلاعاتی كه لازم دارد به كمك سنسور هاي خودرو اندازه گيري مي كند. كنترل پايداري الكترونيكي خودرو حتي قدرت موتور را با كم كردن گاز و ريتارد سيستم برق رساني به شمع ها انجام مي دهد. و البته به صورت همزمان ترمز مي گيرد تا نيرو هايي را كه سبب از دست رفتن پايداري خودرو در جاده يا هرزگردي چرخ ها شده اند ميرا كند. ارزش اين كار به اين است كه همه اين كار ها در مدت زمان كوتاهي بدون اينكه راننده كاري انجام دهد يا حتي فرصتي براي انجام آن داشته باشد انجام مي گيرد!

سيستم كنترل پايداري الكترونيكي خودرو چگونه كار مي كند

براي اينكه سيستم ABS در همه شرايط بتواند پايداري خودرو را كنترل كند در وهله اول نياز به چند اندازه گيري و ورودي داريم. اين ورودي ها شامل سنسور زاويه فرمان، سنسور انحراف از مسير (سنسور yaw) تا تغييرات اينرسي خودرو را كه ممكن است منجر به چرخش خودرو شود اندازه گيري كند، سنسور بيش فرماني و نافرماني و يك سنسور سرعت كه تغييرات سرعت در سمت كاهشي را اندازه گيري كند.

وقتي كه راننده فرمان را مي چرخاند سنسور زوايه فرمان به ABS مي گويد كه راننده قصد دارد به كدام سو برود و البته سرعت چرخش فرمان را هم اطلاع مي دهد(سريع يا آرام). در همين حال سيستم ABS سرعت گردش چرخ ها را هم زير نظر دارد تا اختلاف سرعت بين هر كدام از چرخ ها را بررسي كند. گردش به يك سمت سبب مي شود كه چرخ هاي داخلي با سرعت كمتري از چرخ هاي بيروني دوران كنند.

اگر راننده فرمان را بيش از حد به يك سمت بچرخاند كه منجر به بازي كردن عقب خودرو شود ( كه احتمالا منجر به چرخيدن خودرو به دور خود خواهد شد)، اختلاف سرعت بين چرخ هاي جلو سمت چپ و راست زياد خواهد شد. و اگر سرعت خودرو آنقدر زياد باشد كه خودرو نتواند با همان زوايه پيچ بپيچد و در مسير مستقيم تري حركت كند ( كنترل فرمان از دست راننده خارج شود ) اختلاف سرعت بين چرخ هاي جلو سمت چپ و راست كم خواهد شد.

اگر نرم افزار كنترل پايداري كه در بخش الكترونيكي سيستم ABS كار گذاشته شده است اختلاف دور غير طبيعي بين چرخ هاي چپ و راست خودرو را تشخيص دهد، بي درنگ قدرت موتور را كاهش مي دهد و نيروي ترمز را روي چرخ مقابل آن اعمال مي كند تا اختلاف سرعت گردش هر دو چرخ به مقدار نرمال برسد و خودرو به وضعيت پايدار خود باز گردد.

اولين كاربرد سيستم پايداري خودرو

اولين بار در سال 1995 ميلادي خودروي BMW 750iL و  850Ci با موتور 5.4 ليتري 12 سيلندر Vشكل به اين سيستم تجهيز شد. اين سيستم توسط كمپاني بوش به نام DSC ساخته شد DSC هر 20 ميلي ثانيه يكبار از سرعت گردش تك تك چرخ ها نمونه برداري مي كرد و فرقي نمي كرد كه راننده ترمز كرده است يا خير اين سيستم فعال بود.

اگر شتاب عرضي خودرو بيش از 0.6g باشد و راننده ترمز كند ( نه آنقدر محكم كه سيستم ضد قفل ABS وارد مدار شود)، سيستم DSC ترمز را تحت كنترل خود مي گيرد و روي چرخ هاي بيروني فشار بيشتري از چرخ هاي داخلي وارد مي كند اين كار نيرويي در خلاف جهت نيروي اينرسي خودرو وارد مي كند تا مانع از ناپايداري آن شود. ولي اگر راننده متوجه شود و آنقدر محكم روي ترمز فشار وارد كند تا سيستم ضد قفل به كار افتد آنگاه DSC همانند يك سيستم ABS ساده عمل مي كند.

مرسدس بنز هم به كمك كمپاني بوش در سال 1996 ميلادي روي خودروي 12 سيلندر S600 خود يك سيستم كنترل الكترونيكي پيشرفته نصب كرد كه VDC نام گرفت مرسدس هم از كمپاني بوش كمك گرفت. اما برخلاف بي ام و كمپاني مرسدس بنز فشار ترمز را روي چرخ هاي جلو و عقب به صورت مستقل كنترل مي كرد تا خودرو را پايدارتر نگه دارد.

در خودرو هاي مختلفي از كاديلاك تا لكسوس سيستم هاي كنترل پايداري مختلفي نصب شده اند كه هر كدام مزايا و معايب خود را داشتند اما امروزه در همه خودروهاي سبك اين سيستم ها روي ABS  جمع شده اند. عملكرد كنترل پايداري الكترونيكي در خودروهاي SUV  قابل لمس تر است در اين خودرو ها به دليل ارتفاع بيشتر خودرو تمايل بيشتري به ناپايداري وجود دارد. از سال 2012 اين سيستم در بيشتر خودروهاي به عنوان يك تجهيز استاندارد وجود دارد. اين سيستم در خودرو هاي مختلف با عناوين مختلفي نام گذاري شده اند كه به برخي از آنها اشاره مي كنيم.

Acura: Vehicle Stability Assist (VSA)
Alfa Romeo: Vehicle Dynamic Control (VDC)
Audi: ESP – Electronic Stabilization Program
Buick: StabiliTrak
BMW: Dynamic Stability Control (DSC), including Dynamic Traction Control
Cadillac: All-Speed Traction Control & StabiliTrak
Chevrolet: StabiliTrak (except Corvette – Active Handling)
Chrysler: Electronic Stability Program (ESP)
Dodge: Electronic Stability Program (ESP)
DaimlerChrysler: Electronic Stability Program (ESP)
Fiat: Electronic Stability Program (ESP) and Vehicle Dynamic Control (VDC)
Ferrari: Controllo Stabilita (CST)
Ford: AdvanceTrac and Interactive Vehicle Dynamics (IVD)
GM: StabiliTrak
Hyundai: Electronic Stability Program
Honda: Electronic Stability Control (ESC) and Vehicle Stability Assist (VSA) and Electronic Stability Program (ESP)
Holden: Electronic Stability Program (ESP)

پيروز باشيد

علي يزدي مقدم