عرق چهل گیاه
چهل گیاه در واقع معجونی از چند ده گیاه دارویی است که با عمل تقطیر توسط دستگاه های اسانس گیری به دست می آید.
فصل بهار زمان مناسب گرفتن انواع عرقیجات و چهل گیاه است.
فواید چهل گیاه بسیار زیاد است و اگر اسانس گیری به روش صحیح انجام شود، می توانید از فواید تمامی گیاهانی که در این عرق استفاده می شود، بهره لازم را ببرید. از جمله موارد مصرف چهل گیاه که در بین مردم زبان زد است، زمانی است که یک غذا سیستم گوارش شما را مختل کرده است یا مصرف چند ماده غذایی باعث هضم سخت آن شده که در نتیجه دل درد گرفته اید.
اگر اسانس گیری در منزل به روش صحیح انجام شود تاریخ انقضا چهل گیاه 2 سال و حتی بیشتر است.
اسانس گیری از گیاهان به چند روش انجام می شود:
- تقطیر با آب و بخار که شامل سیستم تقطیر با آب، سیستم تقطیر با آب و بخار و سیستم تقطیر با بخار است.
- حلال های شیمیایی
- فشردن گیاه در حرارت معمولی
- گاز CO2
- آنزیم های هیدرولیز کننده
- انرژی مافوق صوت.
سیستم تقطیر با آب و بخار رایج ترین سیستم اسانس گیری از گیاهان است. در اسانس گیری خانگی نیز از همین روش استفاده می کنند.
تقطیر با آب و بخار
در روش تقطیر با آب و بخار، حجم مناسبی از گیاه در مخزن دستگاه ریخته می شود. سپس مقداری آب روی گیاهان ریخته می شود. بر اثر حرارت، اسانس خارج شده از گیاه به همراه آب، تبخیر شده و در لوله های مخصوصی به گردش در می آید. این لوله ها در معرض جریان هوای سرد یا آب سرد قرار می گیرند و بخارات حاصله تبدیل به مایع می شود که همان اسانس حاصل از گیاه است. در اسانس گیری به صورت صنعتی، نقطه تقطیر اسانس را اندازه می گیرند و در همان دما عمل میعان انجام می شود همچنین آب و اسانس دو فاز مختلف را تشکیل می دهد که استخراج اسانس را ممکن می سازد. اما در مصارف خانگی اسانس خارج شده از دستگاه را در فواصل زمانی مشخص، مزه می کنند و در جایی که عرق حاصله، دیگر مزه اسانس نداد و فقط مزه آب می داد، عمل تقطیر را متوقف می کنند و در بطری های تمیز و نو ریخته می شود و به مصرف می رسد.
نکات مهم در اسانس گیری
- گیاه به صورت متراکم در مخزن دستگاه انباشته نشود چون سبب می شود ماده مؤثره گیاه به طور کامل خارج نشود و یا به گیاه آسیب برسد.
- گیاهان باید تبدیل به قطعات کوچکی شوند که برای هر گیاه این اندازه متفاوت است. اگر به قطعات خیلی کوچک تبدیل شود باعث تشدید تبخیر اسانس می شود و نتیجه مطلوب حاصل نمی شود.
- مدت برداشت گیاه تا اسانس گیری اگر زمان زیادی می برد بایستی گیاهان به روش صحیح خشک شوند تا رطوبت گیاه سبب اکسیده شدن یا قارچی شدن آن نشود.
گیاهانی که در تهیه عرق چهل گیاه به کار می رود
1- گل زرد 2- گل سرخ 3- گل بابونه 4- گل ریواس 5- گل پیاز 6- گل پنیرک 7- گل بنفشه 8- گرنگ یا کاجیره 9- گل کاکنج 10- گل زوفا 11- مریم نخودی 12- گل نیلوفر 13- گل اسطوخودوس 14- گل آروانه 15- سنبل الطیب 16- پرسیاوش 17- گل بومادران 18- افتیمون 19- گل و برگ بابا آدم 20- غنچه های گل محمدی 21- گل کاچیله 22- آویشن شیرازی 23- گل کدو 24- گل ختمی سفید 25- گل ختمی قرمز 26- علف قطراده 27- بادرنجبویه 28- علف مخلصه یا بابونه گاوی 29- گل پونه 30- گل گاوزبان کوهی 31- افسنتین روسی 32- درمنه ترکی 33- گل ارغوان 34- گل یا شکوفه بادام 35- گل خبازی 36- گل سنجد 37 گل شقایق 38- گل نار فارسی 39- گل بابونه شیرازی 40- بادرنج کوهی
عرق چهل گیاه مختص 40 گیاه بالا نیست. قابل ذکر است که افرادی که عرق چهل گیاه را در منزل تهیه می کنند، طبق تجربه و دانش خود، علاوه بر گیاهان بالا از مواد و گیاهان دیگری نیز استفاده می کنند و یا برخی از گیاهان بالا ممکن است در همه مناطق یافت نشود پس بایستی با دیگر گیاهان همان منطقه که خواص مشابهی دارد، جایگزین شود و گاهی خیلی بیشتر از چهل گیاه در تهیه این عرق مفید استفاده می شود مثلا از پوست های خشک شده میوه استفاده می کنند برای این منظور پوست انواع میوه را در طول سال خشک می کنند و در بهار از اسانس این پوست ها در چهل گیاه بهره می برند. همچنین برخی افراد، چوب های نازک داخل گردو را همراه دیگر گیاهان در مخزن دستگاه می ریزند تا از فواید آن نیز بهره مند گردند.
فائزه مظفر
مطالب مرتبط:
نظر شما چیست؟
پرسش های خود را در بخش پرسش و پاسخ مطرح کنید