علم شیمی از فعل و انفعالات مواد، ترکیب و اثر شیمیایی آنها بحث می کند و چنین استدلال می نماید که: نتیجه این فعل و انفعالات شیمیایی آن است که هر کدام از مواد مخلوط شده خواص اصلی خویش را از دست می دهند و به صورت یک جسم سوم در می آیند که به هیچ یک از مواد فورمولی خود شبیه نیستند، مثلا اگر ما یک ترشی شیمیایی را گرفتیم و آن را با یک ماده ی دیگر مخلوط کردیم، بعضی از گازهای آن می پرد و تبدیل به یک ماده جدیدی (نمکی) می شود که این ماده با آن صفات ترشی و یا مخلوط اختلاف دارد.

در علم طب، یعنی علمی که از دارو و ترکیبات شیمیایی داروئی و دستور دارو سازی، سخن می گوید موضوع مهمی را با پزشک و دارو ساز به میان می گذارد و آن موضوع «عدم توافق ترکیبی بین مواد» می باشد.

همین قائده ناسازگاری مواد در میان مواد غذائی هم صدق می کند و مانند مواد شیمیائی، خطرهای گوناگون و گاهی هم مرگ و میر به دنبال خواهد داشت امام رضا (ع) قسمت مهمی از این مواد غذائی را در رساله خود نام برده و نتیجه خطرناک آن را هم با نام و مشخصات کامل بیان فرموده اند.

امام رضا (ع) در بیانات کوتاه خود گروهی از بیماریهائی که علت آنها ناشناخته هستند را مولود ترکیبات مسموم غذائی بیان کرده اند.

ترکیبات ناسازگار غذائی جهازات هاضمه را دچار نقص و اختلال می کند.

حتی طب امروز با این همه ترقیاتش هنوز به تحقق نتوانسته است منشاء دسته ای از امراض مانند نقرس و برص را بشناسند اما ارتباط این امراض با دستگاه جهاز هاضمه انکار ناپذیر می باشد.

در این مقاله بر آن شدیم از بیانات امام رضا (ع) در باب برخی خوردنی ها و مضرات ناسازگار خوردن آنها مطالبی بیان کنیم.

امام رضا (ع) از خوردن گوشت ناپخته پرهیز می دهند که امروز با تحقیقات طبی مسلم شده که این نوع گوشتها مخصوصا گوشت گاو حاوی چندین نوع کرم و انگل می باشد که اگر خدای ناکرده، این کرم ها (که مخصوص گوشت های نپخته اند) در بدن انسان به کبد و مغز راه یابند بزرگترین خطرها را ببار خواهند آورد.

امام(ع) با لحن ترس آوری درباره دندان ها سفارش می کنند و از آمیختن سردیها و گرمیها با هم در دهان، مامون را بر حذر می دارند روشن است که این ناپرهیزی در حق دندانها چه خواهند کرد؟ و همچنین از افراط در خوردن شیرینی مامون را پرهیز می دهند.

امام رضا(ع) می فرمایند: من به خلیفه، سفارش اکید می کنم که از خوردن ماهی و تخم مرغ در یکبار پرهیز کند، زیرا ترکیب این دو غذا در معده با هم جهازهای هاضمه را دچار رنج خواهد کرد و مقدمات بیماری نقرس، قولنج، بواسیر و درد دندان را فراهم خواهد آورد.

من به خلیفه سفارش می کنم که : شیر را با «نبیذی» که اهل نبیذ از خوردنش باک ندارند یک جا ننوشد، زیرا شرب نبیذ، نقرس و برص به بار می آورد.

باز هم به خلیفه توصیه می کنم که از افراط در خوردن پیاز، خودداری کند زیرا مصرف پیازِ زیاد رنگ نشاط و شادی را از چهره می بَرَد و سایه ای غم انگیز در سیما می نشاند و از خوردن گوشت های قورمه شده شور و ماهیهای شور پس از عمل فصد و حجامت خودداری کند زیرا موجب بیماری های برص و سفیدکهای روی پوست می شوند.

خوردن قلوه و جهازات درونی گوسفند مانند سیرابی و شیردان درست نیست، چون این خوراکها برای مثانه زیان بخش می باشد.

من به خلیفه یاد آور می شوم که با شکم سیر حمام نگیرد چون سبب تولید قولنج می شود و استحمام پس از خوردن گوشت ماهی با آب سرد جایز نیست، چون این کار با خطر فلج شدن توام است.

شب هنگام بالنگ نخورید زیرا بالنگ در شب روی چشم ها اثر نامطلوب می گذارد و مردمک دیده را به عارضه حول (دور بینی) تهدید می کند.

شکم را از تخم مرغ پخته پر نکنید تا به تنگی نفس و عارضه نفخ (باد کردن شکم) دچار نشوید. افراط در خوردن انجیر زیان آور است، آنان که پس از خوردن شیرینی یا غذاهای گرم آب سرد می نوشند به زودی دندان های خود را از دست خواهند داد.

و کسانی که در مصرف گوشت گاو و شکار زیاده روی می کنند، به اختلال مشاعر و بهت زدگی دچار خواهند شد و این اشخاص به معرض فراموشی و کند ذهنی مبتلا خواهند شد.

امیدواریم توصیه های نورانی امامان معصوم را در مصرف غذاهای مختلف به کار ببندیم تا از بیماریهایی در این زمینه دوری گزینیم.

گزیده ای از کتاب طب الرضا (ع) طب و درمان در اسلام، نوشته علامه مرتضی عسکری، ترجمه کاظمی خلخالی.

 میترا نامجو