اگر به عکس رادیولوژی پشت یک فرد سالم نگاه کنید، ستون فقرات او را در میان پشت به صورت یک خط راست می بینید، اما کسی که اسکولیوز دارد، استخوان پشت به یک سمت خمیدگی پیدا می کند.

زاویه انحنا ممکن است کم، زیاد و یا مابین باشد. اما اگر بیش از 10 درجه انحنا داشته باشد به عنوان اسکولیوز مطرح می شود. پزشکان دو نوع c و s برای انحنای استخوان پشت را مد نظر می گیرند.

شاید از دید شما بسیاری از افراد ستون فقرات راست و مستقیمی ندارند، اما کسی که اسکولیوز دارد، طرز ایستادنش، نظر شما را جلب می کند. آنها کمی کج هستند یا شانه ها یا کفل ناصافی دارند.

چه عاملی سبب اسکولیوز می شود؟

در حدود 80% از موارد، پزشکان علت انحنای ستون فقرات را نمی دانند. اسکولیوز یک بیماری با علت ناشناخته است که پزشکان به آن “بیماری ناشناخته” می گویند.

تقسیم بندی اسکولیوز بر اساس سن:

اسکولیوز ناشناخته بر اساس سن در سه دسته تقسیم بندی می شود:

• اسکولیوز ناشناخته اوایل کودکی که از تولد تا 3 سالگی پیشرفت می کند.
• اسکولیوز ناشناخته پیش نوجوانی که از 4 تا 9 سالگی پیشرفت می کند.
• اسکولیوز ناشناخته نوجوانی که از 10 تا 18 سالگی پیشرفت می کند.

اسکولیوز نوجوانان تقریبا 80% از موارد اسکولیوز ناشناخته را در بر می گیرد. این نوع با رشد سریعی اتفاق می افتد، بنابراین باید در این سن به دقت، به پیشروی انحنای ستون فقرات کودکان خود توجه کنید.

انواع اسکولیوز بر اساس ساختمان

برخی از انواع اسکولیوز علل مشخصی دارند. پزشکان در تقسیم بندی دیگری، این انحنا را به دو نوع ساختمانی و غیر ساختمانی تقسیم می کنند.

در اسکولیوز غیر ساختمانی، ستون فقرات به طور طبیعی کار می کند اما انحنا مشاهده می شود. چرا این اتفاق می افتد؟ چند دلیل وجود دارد که شامل، یک ساق پا بلندتر از دیگری باشد، اسپاسم (انقباضات ناگهانی) عضلات و التهاباتی مثل التهاب آپاندیس. زمانی که این مشکلات درمان شوند، اغلب این نوع از اسکولیوز غیر ساختمانی برطرف می شود.

در اسکولیوز ساختمانی، انحنای ستون فقرات جدی است و قابل برگشت نیست. این موارد شامل:

فلج به علت صدمه مغزی قبل یا در حین تولد باشد

تحلیل عضلانی

نقص های مادرزادی

عفونت ها

تومورها

شرایط ژنتیکی مانند سندروم مارفان و سندروم داون.

در اسکولیوز مادرزادی قبل از تولد، پشت نوزاد به سمت عقب متمایل می شود. اختلال در مهره می تواند سبب انحنای ستون فقرات شود. ستون مهره ها گاهی ناقص تشکیل می شود یا به درستی تقسیم نمی شوند. پزشکان گاهی این شرایط را بعد از تولد تشخیص می دهند یا ممکن است تا سنین نوجوانی تشخیص ندهند.

سابقه خانوادگی یا ژنتیکی از فاکتورهای خطر برای اسکولیوز ناشناخته می باشد. اگر شما یا یکی از بچه هایتان این شرایط را دارد، دیگر فرزندانتان بایستی به طور منظم تحت چکاب پزشکی قرار گیرند.

اسکولیوز در بسیاری موارد در پی یک حرکت یا جنبش تند و ناگهانی پیشرفت می کند، این حالت معمولا بین سنین 10 تا 15 سالگی رخ می دهد. میزان اسکولیوز جزئی ناشناخته بین دختر و پسر یکسان است اما این انحنا در دختران 10 برابر نسبت به پسران بدتر می شود و شاید نیاز به درمان باشد.

اسکولیوز از سنین نوجوانی تا بزرگسالی ادامه پیدا می کند. بزرگی زاویه انحنای ستون فقرات با گذشت زمان، احتمالا بیشتر می شود. بنابراین اگر اسکولیوز دارید بایستی به طور منظم توسط پزشک بررسی شوید.

اسکولیوز فاسد شونده در بزرگسالی اثرگذار است و معمولا در قسمت پایینی پشت، محلی که مفصلها و دیسکها به ستون فقرات متصل می شوند، با افزایش سن، ساییدگی به وجود می آید.

انواع اسکولیوز بر اساس نوع انحنا

نوعی از انحنا باعث می شود پشت، شبیه به شکل C وارونه، به نظر بیاید و خمش ستون فقرات از پهلو به سمت راست است، که دکسترواسکولیوزیس نامیده می شود. خمیدگی ستون فقرات از پهلو به طرف چپ پشت بیشتر شبیه حرف C است که لوواسکولیوزیس نامیده می شود.

چهار نوع معمول انحراف اسکولیوز وجود دارد که شامل موارد زیر است:

انحراف قفسه سینه به راست

اگر از مرکز پشت یک خط راست به سمت پایین در نظر بگیرید، این نوع خمیدگی در قسمت بالایی پشت، به طرف راست خواهد بود یعنی منطقه قفسه سینه

انحراف ناحیه سینه ای کمری به راست

خمش این نوع انحراف به طرف راست است، از قسمت بالایی پشت (ناحیه سینه ای) شروع می شود و در قسمت پایینی پشت (ناحیه کمری) پایان می یابد.

انحراف ناحیه کمری به راست

خمش این نوع انحراف به طرف راست است، شروع و پایان آن در قسمت تحتانی پشت است.

انحراف زیاد مضاعف

انحراف مضاعف انحرافی است که ناحیه سینه ای در بالای پشت را به سمت راست و ناحیه کمری را در انتهای پشت به سمت چپ منحرف می کند. افرادی که این نوع انحراف را دارند، بدشکلی در ظاهر آنها کمتر مشخص است چون دو انحراف، توازنی را ایجاد می کنند.

چند نوع دیگر از انحراف امکان پذیر است مثل انحراف ناحیه سینه ای به طرف چپ. همچنین نمونه هایی از اسکولیوز نادر نیز وجود دارند که انحراف سه طرفه دارند.

آیا اسکولیوز قابل پیشگیری است؟

خیر. شایعاتی که آسیب های ورزشی در کودکی را مرتبط با ابتلا به اسکولیوز می دانند، صحیح نمی باشد.

اگر بچه ی مدرسه ای دارید، به ذهن شما خطور می کند که کوله پشتی محتوای کتابهای درسی کودک، سنگین است و باعث درد پشت، شانه ها یا گردن او می شود ولی بدانید که آن سبب و علت ابتلا به بیماری اسکولیوز نیست.

طرز ایستادن، نشستن و حرکت شخص نیز شانس ابتلا به اسکولیوز را افزایش نمی دهد. اما انحنای ستون فقرات، قابل توجه و بررسی است. اگر کودک شما توانایی ایستادن به صورت راست و قائم را ندارد با پزشک متخصص ارتوپد مشورت کنید.

نشانه ها و علایم مراحل اولیه اسکولیوز

در مراحل اولیه اسکولیوز علایم یا نشانه ها نادر است.

انحنای حداقل 10 درجه ستون فقرات در تصویر پهلو یا پشت با اشعه X، احتمالا نشانه اسکولیوز است. با این حال انحنای جزئی علایم یا نشانه ای ندارد.

چنانچه انحنای 20 درجه یا بیشتر وجود داشته باشد، شانسی وجود دارد که والدین یا معلم یا پرستار کودک، متوجه غیر طبیعی بودن ستون فقرات شوند مثل اینکه لباس به طور ناهمواری آویزان است یا بدن به یک سمت کج شده است.

اسکولیوز ناشناخته معمولا خودش سبب درد نمی شود، به ویژه در نوجوانان و جوانان. با این حال انحنای اسکولیوز می تواند سبب عدم توازن تنه و نتایج دیگری شود مثل افزایش احتمال اسپاسم عضلات که می تواند سبب درد شود.

چه زمانی اسکولیوز ناشناخته نیاز به درمان دارد

انتخاب درمان اسکولیوز ناشناخته می تواند شامل موارد زیر باشد:

معاینه

پزشک انحنای ستون فقرات را معاینه می کند که آیا به 25 درجه رسیده یا نه. هر 4 تا 6 ماه، پزشک عکس با اشعه X دیگری می گیرد تا ببیند آیا اسکولیوز  پیشرفت کرده است یا نه.

بریس

اگر اسکولیوز بیش از 20 تا 25 درجه پیشرفت کند، بریس پشت برای نوجوانانی تجویز می شود که در حال رسیدن به سن بلوغ و کامل شدن اسکلت هستند. هدف بریس جلوگیری از بدتر شدن خمیدگی و پیشگیری از جراحی است.

جراحی

اگر انحنا با وجود بستن بریس پیشرفت کند، عمل جراحی مطرح می شود. امروزه معمولترین انتخاب جراحی برای اسکولیوز این است که اصلاح به گونه ای انجام شود که از پیشرفت پشت جلوگیری شود و تحرک همانند سالهای گذشته شخص ادامه یابد.

ترجمه: سمیه مظفری