کنگرها معمولا با نام رایج خارمشک معرفی می شوند،  کنگر یک گیاه دو ساله و از خانواده کاسنی ها_آفتابگردان ها می باشد. کنگر در دو نوع کنگر و کنگر فرنگی وجود دارد.

گونه خاردار: گیاهان گلدار

خانواده: کاسنی ها

کنگر بومی کجاست؟

این گیاه بومی مناطق اروپا و آسیا می باشد.

کنگرها گیاهان بومی اوراسیا می باشند و این گونه را در اغلب مناطق و قاره های دیگر به صورت یک علف هرز و مضر می شناسند. این گیاه در ارتفاع 2500 متر از سطح دریا رشد می کند. این گیاه خنثی در خاک های اسیدی نیز دیده می شود.

کنگر به طور معمول در علفزارها و چمن زارها رشد می کند. و همچنین در زمین های به شدت سخت مانند مراتع، کنار جاده ها و کنار ساختمان ها رشد می کند.

این گیاه در مناطقی که مرتبا در معرض حوادث طبیعی مانند رانش زمین و سیل قرار می گیرند، به سرعت تکثیر می شوند، و اما در شرایط آب و هوایی مانند بیش از حد مرطوب، خشک و یا قسمت های سایه دار به خوبی رشد نمی کنند.

رشد و تکثیر کنگر

کنگرها معمولا یک زمان دو ساله برای کامل شدن چرخه تولید مثل نیاز دارند. با این حال در مناطق گرمسیری ممکن است در مدت یکسال به مرحله جوانه زدن و گلدهی برسند.

کنگر در هر موقع از بهار تا اواخر تابستان ممکن است جوانه بزند و رشد کند و گل بدهد.

یک کنگر بالغ به ارتفاع حدود 1 تا 1.5 متر می رسد و ساقه آن دارای چندین شاخه می باشد. ساقه و برگ های کنگر خارهای فراوانی دارد و ساقه آن پنبه ای (کرکی، مودار) است.

برگ های گیاهان بالغ حدودا بین30 تا 60 سانتی متر طول دارند و دارای برگ سبز تیره، زمخت به شکل پر بریده بریده، با سطحی کرکی می باشند.

این گیاه دارای گل های قرمز و بنفش می باشد. گل های گرد بزرگی در نوک ساقه ها وجود دارد که حدود 3 تا 5 سانتی متر هستند.

گلدهی کنگر از اواخر بهار تا اواخر تابستان می باشد و بذر آن حدود یک ماه پس از باز شدن کامل گل، پخش می شود.

دانه های گیاه ممکن است تا ده سال در داخل خاک باقی بماند و سرسختی این گیاه باعث می شود در هر نوع از آب و هوا رشد کند و مقاوم باشد.

خواص کنگر

کنگر گیاهی است که به عنوان یک سبزی پر خاصیت در سبد غذایی بسیاری از مردم در کشورهای مصر، یونان، ایران، ایالات متحده، سواحل مدیترانه و چین کاربرد دارد و سالادها، خورش ها و سوپ های متنوعی توسط آن تهیه می شود.

استفاده از کنگر در بین ایرانیان از قدیم مرسوم بوده است و یکی از روش های ساده و راحت استفاده از آن این است که مقداری کنگر را در ماست رنده می کنند و قبل از خواب میل می کنند، که باعث سنگینی پلک ها و خوابی راحت می شود. و طبق ضرب المثلی که رایج است (کنگر می خورد لنگر می اندازد) برای خواب عمیق مناسب است.

سرگل های این گیاه به عنوان سبزی مصرف می شود که برای دستگاه گوارش مقوی بوده و به هضم مواد غذایی کمک می کند. عصاره ی برگ و ریشه ی کنگر برای جلوگیری از رسوب چربی در جدار رگ ها مفید بوده و در درمان یرقان، سوء هاضمه، احساس ناراحتی در معده، نفخ، بی اشتهایی، تهوع، اسهال خفیف یا یبوست، نارسایی کبد، دفع مزمن آلبومین و کم خونی بعد از جراحی موثر بوده و از کبد در برابر سموم شیمیایی محافظت می کند. در بعضی از کشورها به عنوان محرک تمایلات جنسی مصرف می شود.

این گیاه و به‌خصوص برگ آن ادرارآور و نیروبخش است و در ضمن قلب را نیز تقویت می کند.

کنگر در درمان یرقان، نارسایی کبد و کم‌خونی مؤثر بوده و از کبد در برابر سموم شیمیایی محافظت می کند.

افرادی که ناراحتی‌های کلیوی و کبدی شدید دارند از مصرف برگ کنگر پرهیز کنند.

با توجه به اینکه کنگر باعث انقباض کیسه صفرا می‌شود، زنان باردار و کودکان و افرادی که سنگ کیسه صفرا دارند، از خوردن آن صرف‌نظر کنند.

ترجمه:میترا نامجو