آزمایش هپاتیت چیست؟

یکی از هفت آزمایش شناخته شده برای ارزیابی عملکرد کبد، از لحاظ جراحت، عفونت یا التهاب، آزمایش هپاتیت است.

کبد نقش های مهمی در بدن بر عهده دارد: ذخیره انرژی غذا، ساخت پروتئین ها و کمک به دفع سموم بدن را بر عهده دارد. کبد همچنین صفرا تولید می کند که این مایع به هضم غذا کمک می کند.

چرا آزمایش ارزیابی عملکرد کبد انجام می شود؟

آزمایش ارزیابی عملکرد کبد به پزشکان کمک می کندکه بفهمند آیا کبد صدمه دیده است یا نه. اگر کودک شما علایمی از بیماری کبدی دارد مثل بیماری زردی یا یرقان که به علت زیاد شدن صفرا در خون ایجاد می شود و سبب زردی پوست یا چشم ها ، تیره شدن ادرار، تهوع، استفراغ یا تورم شکمی می شود، در این مواقع انجام آزمایش های کبدی ضرورت پیدا می کند. گاهی شخص نیاز به آزمایشاتی برای تشخیص عفونت ویروسی مثل هپاتیت یا مونونوکلئوسیس دارد.

آزمایشاتی که برای تشخیص هپاتیت انجام می شود:

آلانین آمینوترانسفراز (ALT)

آنزیم آلانین آمینوترانسفراز در کبد نقش متابولیسمی ایفا می کند، یعنی فرایند تبدیل غذا به انرژی توسط این آنزیم انجام می شود. اگر کبد صدمه ببیند، ALT در جریان خون آزاد می شود و سطح این آنزیم در خون خصوصا در هپاتیت حاد بالا می رود.

آلکالین فسفاتاز (ALP)

آنزیم آلکالین فسفاتاز در کبد، استخوان ها، روده ها، کلیه ها و اندام های دیگر یافت می شود. کودکان و نوجوانان به طور طبیعی سطح بالاتری از ALP را نسبت به بالغین دارند چون حتی در زمانی که کودک سالم است وظیفه رشد استخوان ها را بر عهده دارد. اما سطح نرمال ALP زمانی که کودک دچار عفونت ویروسی، بیماری کبدی یا انسداد مجرای صفراوی می شود، افزایش می یابد.

آسپارتیت آمینوترنسفراز (AST)

آسپارتیت آمینوترنسفراز آنزیمی است که در تولید پروتئین نقش دارد، این آنزیم در کبد، قلب، ماهیچه ها و کلیه ها یافت می شود. زمانی که کبد آسیب می بیند یا دچار التهاب می شود سطح نرمال AST در خون بالا می رود.

بیلی روبین کل و بیلی روبین تولید شده در کبد

بیلی روبین یک فراورده ثانوی است که از انحطاط طبیعی سلول های قرمز خون تولید می شود. بیلی روبین معمولا در کبد از بدن دفع می شود. اما اگر در یکی از اختلالات کبدی بیلی روبین دفع نشود سطح آن در خون بالا رفته و باعث بی رنگی پوست می شود که به بیماری زردی یا یرقان معروف است.

در آزمایشات بیلی روبین ممکن است سطح بیلی روبین در کل خون اندازه گیری شود و یا تنها بیلی روبین تولید شده در کبد اندازه گیری شود.

آلبومین و پروتئین کل

پروتئین برای ساخت و نگهداری ماهیچه ها، استخوان ها، خون و بافت های دیگر بدن مورد نیاز است. زمانی که مشکل کبدی وجود دارد، ساخت پروتئین دچار مشکل می شود، بنابراین سطح پروتئین کاهش می یابد. در این آزمایش به طور ویژه میزان آلبومین (پروتئین مهم خونی که در کبد ساخته می شود) همچنین مقدار کل پروتئین ها در خون اندازه گیری می شود.

آماده سازی برای آزمایش هپاتیت

اگر چه آزمایش هپاتیت بدون هیچ آماده سازی نیز انجام می شود، اما اگر شخص ناشتا باشد بهتر نتیجه می دهد. کودکان بهتر است 10 تا 12 ساعت قبل از آزمایش، چیزی نخورند. اگر کودک داروهای دیگری نیز مصرف می کند حتما به پزشک اطلاع دهید چرا که ممکن است نتیجه آزمایش را تغییر دهد. روز آزمایش بهتر است کودک لباس آستین کوتاه بپوشد تا تکنسین مربوطه بتواند به راحتی برای آزمایش، خون بگیرد.

طریقه گرفتن خون برای آزمایش

تکنسین ماهر آزمایشگاه، معمولا خون را از یک سیاهرگ دست بیمار می گیرد. اما در مورد نوزادان، خون از پاشنه پا گرفته می شود.

ابتدا سطح پوست را با محلول ضد عفونی پاک می کنند. با یک بند کشدار بالای بازو را می بندند و روی سیاهرگ فشار وارد می کنند تا متورم شود. در این موقع سرنگ را در سیاهرگ قرار می دهند و خون، برای آزمایش در سرنگ جمع آوری می شود. بعد از جمع آوری خون، بند کشدار باز می شود. با یک پنبه به محل خونریزی فشار وارد می کنند تا خون بند بیاید. جمع آوری خون برای آزمایش تنها چند دقیقه زمان خواهد برد.

نمونه خون در یک دستگاه گذاشته می شود. فقط در مواقع اورژانسی نمونه خون سریعا به بخش تشخیص هپاتیت منتقل می شود و آزمایش انجام می شود ولی در بقیه موارد معمولا نتیجه آزمایش بعد از چند ساعت و حتی روز بعد مشخص می شود.

نتیجه آزمایش بسیار مهم است چرا که مشخص می کند چه نوع صدمه یا بیماری بر کبد وارد شده است و از روی آن، تشخیص و چگونگی درمان تعیین می شود.

گرفتن خون برای آزمایش، عمل نسبتا بی دردی است. اما برخی بچه ها از سرنگ وحشت دارند. بهتر است قبل از آزمایش شرایط و چگونگی آن برای کودکی که قدرت فهم دارد، توضیح دهید تا عمل نمونه گیری آسان تر و بدون ترس انجام شود. به کودک بگویید که آرام باشد و در حین نمونه گیری آرام بنشیند، سفت کردن عضلات و حرکت دست، نمونه گیری را سخت تر و دردناک می کند. زمانی که سرنگ در پوست قرار می گیرد سعی کنید نگاه کودک را به سمت دیگری متوجه سازید.

ترجمه: سمیه مظفری

مطالب مرتبط:

•  معرفی شایع ترین بیماری ها در کودکان
• اسهال در نوزادان
• افزایش حداکثری قد کودکان و نوجوانان
• نکاتی ساده و مؤثر در مورد رفتار با کودکان (قسمت چهارم)
• تقویت هوش کودکان
• موفقیت تحصیلی فرزندان