کبودی یا لخته شدن خون چیست؟

کبودی و لخته شدن خون، درگیر شدن تشکیلات خونی است که سبب تغییر رنگ پوست می شود. البته تفاوت های مهمی بین این دو وجود دارد.

در مقاله زیر اطلاعات بیشتری در این باره و تفاوت کبودی و لخته شدن به دست خواهید آورد. این عناوین را می بینید: کبود شدگی چیست؟، لخته خونی چیست؟، علایم و نشانه ها، فاکتورهای خطر برای کبودی، فاکتورهای خطر برای لخته خونی، تشخیص، درمان و پیشگیری.

کبود شدگی چیست؟

کبودی تغییر رنگ پوست می باشد و زمانی اتفاق می افتد که رگهای کوچک خونی که مویرگ نامیده می شوند، قطع می شوند. این خون در زیر سطح پوست به دام انداخته می شود. کبودی اغلب به علت ضربه و برخورد با جسم تیز یا شکستگی استخوانی پیش می آید.

کبودی می تواند در بسیاری از بخشهای بدن اتفاق بیفتد. تنها کمی دردناک است اما گاهی می تواند بدون درد یا خیلی دردناک باشد.

در کبودی رنگ پوست مایل به سیاه و آبی می شود ظاهرا این تغییر رنگ به علت فقدان اکسیژن در محیط کبودی می باشد. چنانچه کبودی بهبود پیدا کرد، رنگ پوست تغییر می کند اما قبل از آن به رنگ قرمز، سبز یا زرد دیده می شود.

کبودی که تنها زیر پوست باشد، زیر پوستی نامیده می شود. آنها همچنین می توانند همراه ماهیچه ها رخ دهند. اگر بر روی استخوانها اتفاق بیفتد به عنوان پریوستئال نامیده می شود. بیشتر کبودی ها زیر پوستی می باشند.

برون‌اُست، ضریع، پریوست یا پریوستئوم (Periosteum) پرده یا لایه‌ای مانند پارچه است که روی استخوان‌های بدن کشیده شده و به آن چسبیده است. این پرده، غشایی رشته‌ای است که تنۀ استخوان‌های‏ دراز را می‌پوشاند. بنابراین برون‌اُست بیرونی‌ترین پرده استخوان و غشائی است دارای رگ‌های بسیار که بلافاصله به روی استخوان چسبیده است.

لخته خونی چیست؟

لخته های خونی، توده های نیمه جامد خونی هستند، همانند کبودی، زمانی که رگهای خونی توسط ضربه با سطح پهن و مسطح، بریدگی یا چربی های اضافه در خون مواجه می شوند، لخته خونی به وجود می آید.

زمانی که مجروح می شوید، تکه های سلولی که پلاکتها نامیده می شوند و پروتئینها در پلاسمای خونی، مانع از خونریزی جراحت میشوند. این فرایند لخته شدن نامیده می شود و لخته ها شکل می گیرند. لخته ها به طور طبیعی از بین می روند. با این حال گاهی چنین اتفاقی نمی افتد و می تواند باعث مشکلات دراز مدتی شود. زمانی که این اتفاق می افتد لختگی شدید نام دارد و برای درمان بایستی به پزشک مراجعه کنید.

علایم و نشانه ها

کبودی می تواند در سر تا سر بدن اتفاق بیفتد، قطع نظر از اینکه در کجای بدن اتفاق بیفتد، نشانه های آنها معمولا یکسان است.

بسیاری از کبودیها با گذشت زمان و جریان خون، تغییر رنگ می دهند. این کبودی ها ابتدا مایل به قرمز هستند، بعد از چند ساعت بنفش تیره یا آّبی می شوند. چنانچه کبودی بهبود یابد، سبز، زرد یا لیمویی می شود. کبودی معمولا در ابتدا دردناک و حساس می شود. با تغییر رنگ کبودی، درد نیز معمولا از بین می رود.

نشانه های کبودی در قسمتهای مختلف بدن می تواند متفاوت باشد:

لخته خونی در شُش یا آمبول ریوی می تواند سبب درد قفسه سینه، کوتاه شدن تنفس و گاهی افزایش میزان تنفس شود.
لخته خونی در سیاهرگ ساق پا یا ترومبوزیس عمیق سیاهرگی (DVT) سبب حساسیت، درد، احتمال قرمزی و التهاب ساق پا می شود.
لخته خونی در سرخرگ ساق پا می تواند سبب احساس سرما در ساق پا شود و ظاهری رنگ پریده پیدا کند.
لخته خونی در سرخرگ مغز یا سکته مغزی می تواند سبب از دست دادن بینایی، از دست دادن قدرت تکلم و ضعف در یک طرف بدن شود.
حمله قلبی لخته خونی است که در عروق کرونر قرار می گیرد و سبب استفراغ، تنفس سخت، عرق ریزی و درد قفسه سینه می شود.
ایسکمی روده ای یا لخته خون در سرخرگ روده، منجر به استفراغ، مدفوع خونی و درد معده می شود.

فاکتورهای خطر برای کبودی

بعید است که هرگز دچار کبودی نشده باشید. هر چند برخی مردم دارای کبودی پیشرونده هستند.

فاکتورهای خطر برای کبودی شامل:

خوردن ضد انعقادهایی که خون را رقیق می کنند مثل وارفارین

خوردن داروهایی مثل آسپرین یا ایبوپروفن که خون را رقیق می کنند

داشتن اختلال خونی

برخورد به سطح سختی که شاید به خاطر هم نیاورید

داشتن پوست حساس و رگهای خونی شکننده که به علت افزایش سن به وجود می آید

داشتن کمبود ویتامین C

زدن آسیب شخصی به خود

فاکتورهای خطر برای لخته های خونی

بسیاری از فاکتورها، خطر تشکیل لخته های خونی را افزایش می دهند: فاکتورهایی مربوط به سبک زندگی، عوامل ژنتیکی و بیماری هایی که خطر را افزایش می دهند.

فاکتورهایی مربوط به سبک زندگی

این فاکتورها شامل:

داشتن افزایش وزن یا چاقی

کشیدن توتون، تنباکو و سیگار

باردار بودن

نشستن به مدت طولانی

استراحت در رختخواب برای مدت طولانی

درمانهایی که نیاز به اصلاح هورمونی دارد مثل جلوگیری از بارداری و جایگزینی هورمونی

اخیرا ضربه خوردن یا داشتن عمل جراحی

عوامل ژنتیکی

فاکتورهای ژنتیکی همچنین در ایجاد سطح بالایی از لخته های خونی موثرند. بیشتر احتمال دارد که لخته های خونی را تجربه کنید اگر شما داشته باشید:

سابقه لخته های خونی قبل از 40 سالگی

سابقه لخته های خونی آسیب زننده در اعضای خانواده

سابقه یک یا تعداد بیشتری سقط جنین

لخته خونی معمولا به خاطر پروتئین ها و مواد دیگری ایجاد می شود که با لخته خونی درگیر می شوند و عملکرد مناسبی ندارند.

بیماری هایی که خطر را افزایش می دهند

برخی بیماری ها می توانند خطر لختگی را افزایش دهند که شامل:

سکته قلبی

دیابت نوع 1 و 2

التهاب رگهای خونی

فیبریلاسیون دهلیزی

تصلب شرایین

سندروم متابولیک

تشخیص

اگر درد شدید یا کبودی بدون شرحی دارید به پزشک مراجعه کنید. پزشک در مورد سابقه پزشکی شما سوال می کند تا بفهمد چرا این نشانه ها را دارید. همچنین تست فیزیکی می گیرد و نشانه های حیاتی شما را بررسی می کند.

اگر کبودی تکرار شونده بدون علت دارید پزشک خون شما را برای یافتن اختلال ارزیابی می کند و یا با استفاده از اشعه ایکس وضعیت شکستگی یا ترک استخوانی را بررسی می کند.

کبودی ها در مراحل مختلف معالجه عملکرد نامناسب جسمانی تشخیص داده می شود.

پزشکان آزمایشهای بیشتری را برای لخته شدن خون انجام میدهند و ترومبی را در سرخرگها و سیاهرگها جستجو می کنند احتمالا انجام می دهید:

سونوگرافی

ونوگرافی

اشعه ایکس

آزمایشهای خونی

لخته های خونی در قسمتهای مختلف می تواند تشکیل شود.

درمان

پزشکان معمولا درمان خاصی برای کبودی ندارند. احتمالا تمهیدات خانگی مثل گذاشتن یخ روی محل کبودی در ابتدا و سپس گرم نگه داشتن آن را پیشنهاد می کنند. داروهایی برای کاهش درد مثل آسپرین می تواند کمک کننده باشد.

اگر پزشک در سابقه بیماری شما دلیل کبودی را تشخیص دهد شما را برای آزمایشهای بیشتری برای تشخیص و درمان علت کبودی هدایت می کند.

اگر لخته خونی دارید، پزشک داروهایی را برای درمان لخته تجویز می کند. از داروهای رقیق کننده خون در یک دوره درمانی پیوسته کمک می گیرد. در هفته اول برای درمان سریعتر لخته از هپارین استفاده می کنند. معمولا به صورت تزریقی استفاده می شود. سپس داروهایی به نام وارفارین به صورت خوراکی برای سه تا شش ماه تجویز می شود.

هر دو لخته خون و کبودی می تواند از حالت ضعیف تا شدید وجود داشته باشد و اثرات آنها بر بدن متفاوت است. لخته های خونی سبب مشکلات سلامتی شدیدتری می شوند. اگر به لخته خون مشکوک شدید سریعا به پزشک مراجعه کنید.