وقتی والدین از سلامتی بچه ها صحبت می کنند به استخوان های آن ها توجهی نمی کنند در حالی که اسکلت بدن را استخوان ها تشکیل می دهند و نیاز به مواد مغذی دارند. نوع سبک زندگی کودکان بسیار مهم است چرا که زندگی سالم، از مشکلات و شکستگی های استخوانی در آینده پیشگیری می کند.

پوکی استخوان، بیماری استخوانی است که سبب کم شدن تراکم استخوانی می شود که در نتیجه ی آن شکستگی های استخوانی افزایش می یابد. این بیماری به بیماری پیری کودکان معروف است.

توده ی استخوانی در دوران کودکی و نوجوانی، سلامت استخوانی تمام عمر شخص را تعیین می کند.

چرا دوران کودکی در رشد استخوانی اهمیت دارد؟

استخوان ها چارچوب بدن کودک را می سازند. استخوان، بافت زنده ای است که دائما تغییر می کند، بافت جوان و نو جایگزین بافت استخوانی پیر و فرسوده می شود.

چنین تصور کنید که استخوان، بانکی است که بافت استخوانی در آن ذخیره می شود یا تحلیل می رود. در دوران کودکی و نوجوانی، ذخیره سازی بافت استخوانی بیشتر از تحلیل و از بین رفتن این بافت است همچنین در این دوران، استخوان هم از نظر اندازه و هم از نظر تراکم رشد می کند. معمولا رشد استخوانی تا پایان 20 سالگی ادامه دارد. در این سن، استخوان ها به حداکثر رشد و استحکام خود می رسند. در بیش از 90%، پایان رشد استخوانی در دختران در سن 18 سالگی و در پسران 20 سالگی است. پس برای این که جوانی با بهترین رشد استخوانی باشید باید در کودکی سرمایه گذاری کنید.

پوکی استخوان چیست؟ آیا مخصوص سن پیری نیست؟

پوکی استخوان بیماری است که در اثر آن استخوان ها به راحتی می شکنند. کسی که این بیماری را دارد، تراکم استخوانی اش به کمترین مقدار خودش افت کرده است. گاهی این بیماری به حدی می رسد که با عطسه زدن و یا حتی خم شدن برای بستن کفش نیز استخوان های ستون فقرات می شکنند. حتی در این بیماری کفل ها، دنده ها و استخوان های مچ دست به راحتی می شکنند.

شکستگی ناشی از پوکی استخوان سبب درد زیاد و بد شکلی اندام می شود. در ضمن درمانی برای این بیماری شناخته نشده است.

پوکی استخوان در افراد مسن شایع است البته در افراد جوان و میان سال نیز اتفاق می افتد. داشتن تراکم استخوانی مناسب و رفتار درست با استخوان ها در جوانی مهم ترین راه پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان در سنین بالاتر است.

عوامل موثر در داشتن بهترین تراکم استخوانی

داشتن تراکم استخوانی خوب به عوامل مختلفی بستگی دارد:

برخی عوامل مانند جنسیت و نژاد قابل تغییر نیست ولی برخی دیگر مانند تغذیه و فعالیت فیزیکی و ورزشی قابل کنترل است.

جنسیت

تراکم استخوانی در مردان بیشتر از زنان است. قبل از بلوغ، رشد استخوانی پسر و دختر شبیه به هم است. اما بعد از بلوغ، تراکم و اندوخته ی استخوانی در پسران بیشتر از دختران خواهد بود.

نژاد

به دلایلی که هنوز مشخص نیست، دختران آمریکایی آفریقایی، تراکم استخوانی بیشتری نسبت به سفید پوستان دارند و زنان آمریکایی آفریقایی کمتر در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند. تحقیقات بیشتری نیاز است تا تفاوت بین اقوام و نژادهای مختلف مشخص شود. به هر حال با نادیده گرفتن نژادهای مختلف، زنان بیشتر در خطر ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند بنابراین دختران بایستی استخوان های محکم و خوبی برای خود بسازند تا در برابر بیماری های استخوانی، محافظت شوند.

عوامل هورمونی

هورمون های جنسی شامل استروژن و تستسترون برای رشد تراکم استخوانی ضروری هستند. دخترانی که در سنین نوجوانی قاعده می شوند معمولا تراکم استخوانی بهتری دارند چنانچه دخترانی که قاعدگی مرتبی ندارند و دیر به دیر قاعده می شوند مشاهده شده است که تراکم استخوانی کمتری دارند.

تغذیه

کلسیم برای سلامت استخوان ضروری است. رژیم غذایی خوب شامل مقادیر مناسبی از ویتامین ها و مواد معدنی مانند منیزیم، روی و ویتامین D مهم است.

فعالیت فیزیکی و ورزش

برای داشتن استخوان های سالم، انجام فعالیت فیزیکی مهم است برخی قسمت های اسکلت بندی، وزن و فشار بیشتری را تحمل می کنند، مانند کفل ها در پیاده روی و دویدن، بازو و ساعد در ژیمناستیک و وزنه برداری.

چگونه می توان به بچه ها در داشتن استخوان هایی سالم کمک کرد؟

انجام عادت ها و رفتارهای سالم، در رشد استخوانی بچه ها فواید زیادی دارد.

یکی از بهترین راه ها برای تشویق عادت های سالم برای بچه ها این است که یک الگوی خوب برای خود انتخاب کنند. شاید باورتان نشود، هر دو رفتارهای خوب و بد کسی که کودکان آن ها را الگوی خود قرار می دهند، اثر زیادی روی بچه ها می گذارد.

دومین عامل مهم در سلامت استخوانی برای تمام عمر، مصرف مواد مغذی و انجام فعالیت های فیزیکی و ورزشی است. خوردن مواد مغذی برای استخوان یعنی خوردن موادی که کلسیم و ویتامین D زیادی دارند.

مقدار کلسیم مورد نیاز بدن بر حسب میلی گرم بر اساس سن افراد

از تولد تا 6 ماهگی                      200

از 6 ماهگی تا 1 سالگی              260

از 1 تا 3 سالگی                        700

از 4 تا 8 سالگی                        1000

از 9 تا 18 سالگی                      1300

از 19 تا 50 سالگی                    1000

از 51 تا 70 سالگی در مردان        1000

از 51 تا 70 سالگی در زنان          1200

بالای 70 سالگی                      1200

زنان باردار یا شیرده 14 تا 18 سال  1300

زنان باردار یا شیرده 19 تا 50 سال  1000

کلسیم در غذاهای زیادی یافت می شود اما معمول ترین منابع آن، شیر و فراورده های لبنی است. نوشیدن یک لیوان محتوای 227 گرم شیر، حدود 300 میلی گرم کلسیم بدن را فراهم می کند که این مقدار 1/3 نیاز یک جوان و 1/4 نیاز یک نوجوان را برآورده می کند. به علاوه، شیر دیگر نیازهای ویتامینی و مواد معدنی بدن را نیز تامین می کند. لیستی که در زیر می بینید چند غذا و نوشیدنی است که دارای کلسیم بالایی هستند. کودکان بایستی هر روز بخشی از این غذاها را که محتوی کلسیم است را مصرف کنند.

دخترم فکر می کند چربی شیر او را چاق می کند. چگونه می توانم دخترم را وادار به خوردن شیر به جای نوشابه کنم؟

نوشیدنی های گازدار و غیر الکلی جایگزین نوشیدنی های غنی از کلسیم در رژیم غذایی کودکان و بزرگسالان شده اند. تحقیقات نشان داده است که مصرف نوشیدنی های کلسیم دار در دختران نسبت به نوشابه ها بسیار کمتر است. برای دختران بسیار مهم است که منابع خوب کلسیم دار آن ها را چاق نکند. شیر خامه گرفته، پنیر و ماست کم چرب، آبمیوه ها و غلات غنی شده با کلسیم و سبزیجات برگ سبز همگی جزء رژیم غذایی کم چرب و سالم هستند. در ابتدا روزی یک نوشابه را با شیر یا فراورده های لبنی جایگزین کنید تا کم کم با تغییر تغذیه ی نادرست، بتوانید سطح کلسیم بدن را افزایش دهید.

منابع غذایی کلسیم دار

کودک من شیر دوست ندارد

برای بهره بردن از فواید شیر حتما لازم نیست شیر را به تنهایی به کودکان بنوشانید بلکه می توانید در سوپ جو یا دیگر غذاهایی که با غلات تهیه می شوند به جای استفاده از آب از شیر استفاده کنید. شیر را به طور سرد می توان روی غلات ریخت و برای صبحانه مصرف کرد. شیر را در بستنی و برخی دسرها می توان به کار برد. تهیه شیر کاکائو نیز راهی دیگر برای خوراندن شیر به کودکان است.

آبمیوه غنی شده با کلسیم، پنیر، ماست، سیر سبز، سبزیجات برگ دار مانند کلم یا بروکلی، بادام غذاهایی اند که کودکان شما می توانند برای تامین کلسیم خود مصرف کنند. امروزه خوراکی های متنوعی تهیه شده است که غلات، نان و آبمیوه ها را با کلسیم غنی کرده اند.

پسر نوجوان من عاشق شیر است اما شیر، معده ی او را اذیت می کند و نمی تواند قند شیر را هضم کند؟

برخی افراد با خوردن شیر دچار زحمت می شوند و نمی توانند لاکتوز، قند شیر را هضم نمایند. عدم هضم لاکتوز در بین نوزادان و کودکان شایع نیست، اما در بین نوجوانان و جوانان و بزرگسالان دیده می شود. عدم هضم لاکتوز شیر در بین نژاد آمریکایی آفریقایی، اسپانیایی، آسیایی و نژاد سرخ پوست آمریکایی بیشتر دیده می شود.

کودکانی که مشکل هضم لاکتوز دارند، می توانند مقادیر کم شیر و ترکیب شیر با غلات را هضم کنند. این افراد برای هضم محصولات لبنی دیگر مثل پنیر یا ماست مشکلی ندارند. قرص و داروهایی موجود است که با افزودن به شیر و محصولات لبنیاتی، هضم آن را راحت تر می کند.

ترجمه: سمیه مظفری

مطالب مرتبط:

•  برای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان خود استرس آنها را در مدرسه کاهش دهید.
• جوش یا آکنه در نوجوانان
• معرفی شایع ترین بیماری ها در کودکان
• راز ايجاد انگيزه در كودكان
• تقویت هوش کودکان
• برخورد مناسب با رفتار نا مناسب فرزندان