درباره ی سنگ کلیه بیشتر بدانید

پیشگیری از سنگ کلیه

فردی که بیش از یک بار دچار سنگ کلیه شود، احتمالا کلیه ی او مستعد سنگ سازی است بنابراین مهم است که از آن پیشگیری کند.

پزشک با انجام آزمایشات ادرار و خون، علت سنگ را تعیین می کند. پزشک در مورد سابقه ی داشتن این بیماری، شغل و عادات غذایی تان از شما سوال خواهد پرسید.

اگر بیمار در هنگام دفع سنگ، آن را نزد خود نگه دارد، پزشک با آنالیز آن می تواند درمان موثرتری انجام دهد.

پزشک ممکن است از بیمار بخواهد که ادرار 24 ساعته ی خود را بعد از دفع سنگ جمع آوری کند. بیمار در ظرف مخصوص، به مدت 24 ساعت ادرار خود را جمع می کند و آن را در جای سرد نگهداری می دارد. ادرار از لحاظ اسیدیته، کلسیم، سدیم، اسید اوریک، اگزالات، سیترات و کراتین بررسی می شود. از این اطلاعات برای تشخیص علت سنگ استفاده می شود. 24 ساعت بعدی که ادرار جمع آوری می شود، پزشک می خواهد بررسی کند که آیا درمان، موثر بوده است یا نه.

سنگ کلیه چگونه درمان می شود؟

سنگ کلیه

خوشبختانه برای سنگ کلیه معمولا جراحی نیاز نیست. بیشتر سنگ های کلیه با خوردن 2 تا 3 لیتر آب در روز، از طریق مجاری ادراری دفع می شود. در طی فرایند دفع سنگ بیمار می تواند در منزل بماند و نوشیدنی بیشتری مصرف کند. پزشک معمولا از بیمار می خواهد که سنگ ها را برای آزمایش نگه دارد. به همین دلیل نیاز است که بیمار ادرار را در یک ظرف یا روی پارچه توری انجام دهد تا سنگ را بتواند جمع کند.

تغییر سبک زندگی

مهم ترین راه تغییر سبک زندگی، نوشیدن مایعات بیشتر به خصوص آب است. کسی که مستعد سنگ سازی است بایستی در طی روز مایعات به اندازه ای بنوشد که حداقل 2 پیمانه ادرار در هر 24 ساعت تولید کند.

در گذشته به افرادی که سنگ کلسیمی داشتند توصیه می شد که از خوردن فراورده های لبنی و غذاهایی که حاوی کلسیم بالایی هستند، خودداری کنند. مطالعات اخیر نشان داده شده است که خوراکی های با محتوای کلسیم بالا مانند لبنیات، به پیشگیری از تشکیل سنگ های کلسیمی کمک می کنند. اگر کلسیم را به شکل قرص مصرف می کنید، خطر پیشرفت سنگ را افزایش می دهد.

ممکن است به بیماران توصیه شود که از خوردن غذاهایی که ویتامین D بالایی دارند و از خوردن برخی از آنتی اسیدهایی که پایه کلسیمی دارد، اجتناب کنند. کسی که ادرار اسیدی دارد بایستی گوشت، ماهی و مرغ کمتری مصرف کند چرا که این غذاها باعث اسیدی شدن ادرار می شوند.

کسی که سنگ سیستین دارد باید آب کافی بنوشد تا غلظت سیستین آزاد شده در ادرار پایین بیاید و شاید کار مشکلی باشد. یک سوم مقدار آب مصرفی، بایستی در طی شب نوشیده شود.

درمان پزشکی

پزشک ممکن است داروهایی را تجویز کند که از ایجاد سنگ های اسید اوریک و کلسیمی جلوگیری شود. این داروها مقدار اسیدی یا قلیایی بودن ادرار را کنترل می کند.

پزشکان سعی می کنند تا بیماری هایپر کلسی یوریا را کنترل کنند تا از تشکیل سنگ های کلسیمی پیشگیری شود. برخی داروهایی تجویز می شود که مقدار کلسیم رها شده از کلیه در ادرار را کاهش می دهد با توجه به این که کلسیم در استخوان ها حفظ شود. این داروها زمانی بهترین عملکرد را دارند که جذب سدیم پایین باشد.

اگر سنگ های سیستین با نوشیدن مایعات بیشتر دفع نشود، پزشک داروهایی را تجویز می کند که مقدار سیستین در ادرار را کاهش دهد.

در سنگ های استروایت که به طور کامل دفع شده اند، اولین قدم پیشگیری این است که ادرار را از باکتری هایی که سبب عفونت می شوند، دور نگه دارند. ادرار بیمار بایستی در فواصل منظمی آزمایش شود تا مطمئن شوند هیچ باکتری وجود ندارد.

اگر سنگ های استروایت دفع نشد، پزشک آنتی بیوتیک های طولانی مدتی را تجویز می کند تا از عفونتی که سبب رشد سنگ می شود، جلوگیری کند.

افرادی که هایپر پاراتیروئیدیسم یا پرکاری پاراتیروئید دارند گاهی سنگ کلسیمی تولید می کنند. درمان این بیماران معمولا جراحی است تا غده ی پاراتیروئید که در گردن وجود دارد را بردارند. در اغلب نمونه ها، تنها یکی از غده ها بزرگ می شود. برداشتن غده ها، علاج مشکلات بیماران هایپر پاراتیروئیدیسم و سنگ های کلیوی آن ها است.

درمان جراحی

در چند مورد نیاز به جراحی است تا سنگ کلیه برداشته شود:

بعد از یک دوره ی مشخص، سنگ دفع نشود و درد مداوم داشته باشد.
سنگ بزرگ تر از آن باشد که بتواند از مجاری عبور کند یا در محل صعب و مشکلی قرار گرفته باشد.
مسیر عبور ادرار را سد کرده باشد.
باعث عفونت در حال پیشرفت مجاری ادرای شود.
به بافت کلیه صدمه بزند یا دائما سبب خون ریزی شود.
چنانچه با اشعه ایکس مشخص شود که سنگ در حال بزرگ شدن است.

در 20 سال قبل، عمل جراحی برای برداشتن سنگ ضروری بود. عمل جراحی نیاز به زمان بهبود بین 4 تا 6 هفته دارد.

امروزه درمان چنین سنگ هایی بسیار راحت تر شده است و بسیاری موارد نیاز به جراحی ندارد و بدون بستری شدن و به صورت سرپایی انجام می شود.

خرد سازی سنگ کلیه با امواج ضربه ای ماوراء صوت

امواج ضربه ای ماوراء صوت یا (ESWL) یک روش غیر تهاجمی برای خرد کردن سنگ کلیه است که می تواند بارها و بارها درطی درمان تکرار شود.

سنگ کلیه

در (ESWL) که امواج ضربه ای از بیرون بدن فرستاده می شود، از بین پوست و بافت های بدن عبور می کند تا به سنگ های فشرده شده اصابت کند. سنگ ها به ذرات ریزتری شکسته می شوند و به آسانی از مجاری ادراری در هنگام ادرار کردن، دفع می شود.

چندین دستگاه (ESWL) وجود دارد. اغلب این دستگاه ها یا از اشعه ایکس و یا امواج فرا صوت استفاده می شود و به جراح کمک می کند تا متوجه سنگ های خیلی ریز در طی درمان نیز بشود. در برخی از انواع دستگاه های (ESWL) نیاز به بیهوشی است و در برخی به صورت سرپایی انجام می شود. زمان بهبودی نسبتا کوتاه است و اکثر افراد می توانند فعالیت های معمول را بعد از یک تا چند روز استراحت آغاز کنند.

(ESWL) ممکن است با عوارضی نیز همراه باشد. برخی بیماران تا چند روز بعد از درمان در مجاری ادراری خود خون می بینند. حتی در برخی افراد کبودی و احساس ناراحتی جزئی در پشت یا شکم بعد از امواج ضربه ای، دیده می شود.

برای کاهش عوارض (ESWL) پزشک به بیمار توصیه می کند که چند هفته قبل از درمان از خوردن داروهایی مثل آسپرین که در لخته شدن خون تاثیر می گذارند، اجتناب کنند.

بعد از خرد شدن سنگ ها، در برخی موارد، سنگ های کوچک و خرد شده باعث انسداد مجاری ادراری و ناراحتی بیمار می شوند که در این موارد پزشک از لوله های نازکی به نام استنت (stent) برای عبور راحت تر سنگ ها از مجاری ادراری استفاده می شود. گاهی سنگ با یک بار درمان به طور کامل خرد نمی شود و نیاز به درمان های جانبی دیگری است.

جراحی زیر پوستی برای برداشتن سنگ کلیه

گاهی جراحی زیر پوستی برای برداشتن سنگ کلیه توصیه می شود. این درمان اغلب در مواردی کاربرد دارد که سنگ کاملا بزرگ است یا موقعیت قرارگیری آن به گونه ای است که اجازه نمی دهد ESWL روی آن اثر بگذارد.

در این روش جراح شکاف نازکی در پشت ایجاد و راه باریکی تا کلیه ایجاد می کند. از ابزاری به نام نفروسکوپ استفاده می شود. جراح مکان یابی کرده و سنگ را خارج می کند.

اغلب بیماران چند روز را در بیمارستان می مانند.

از فواید این روش این است که جراح می تواند حتی سنگ های کوچک را بدون این که از مجاری ادراری و کلیه عبور کند، خارج کند.

برداشتن سنگ با روش یورتروسکوپی (Ureteroscopy)

گاهی در روش ESWL برای درمان سنگ هایی که در حالب قرار دارند نیاز به روش یورتروسکوپی ureteroscopy است. هیچ برش یا شکافی در این روش داده نمی شود. جراح ابزار کوچکی به نام یورتروسکوپ را از راه مجرای پیشاب و مثانه عبور داده و در حالب قرار می دهد. سپس جراح موقعیت سنگ را مشخص می کند و با ابزار مخصوصی سنگ را بر می دارد و یا آن را خرد می کند. لوله ی کوچکی در سمت چپ بیمار برای چند روز قرار دارد تا به جریان ادرار کمک کند.

به خاطر داشته باشید که:

افرادی که سابقه ی تشکیل سنگ در خانواده شان را دارند و یا خود بیش از یک بار سنگ سازی داشته اند، احتمال رشد و تشکیل سنگ های بیشتر در آن ها افزایش می یابد.

اولین راه موثر پیشگیری از تشکیل هر نوع سنگی، نوشیدن مایعات فراوان و بهتر از همه آب است.

کسانی که خطر پیشرفت سنگ را دارند ممکن است نیاز به آزمایش خون و ادرار باشد تا عواملی که ایجاد کننده ی سنگ است را شناسایی و خطر را کاهش دهند.

برخی افراد نیاز به داروهایی دارند که از تشکیل سنگ پیشگیری کند.

افرادی که عفونت مزمن مجاری ادراری و سنگ دارند، ممکن است پزشک تشخیص دهد که سنگ باعث عفونت شده و بایستی برداشته شود و بعد از دفع سنگ نیز نیاز به پیگیری های منظم و دقیق است تا مطمئن شوند که عفونت از بین رفته است.