دفترهای کار با دیجیتالیزه و اتوماتیزه شدن زندگی به چه شکل خواهند بود؟ پژوهشگران معتقدند که در آینده کارکنان با کار در دفاتری بازدهی بیشتری خواهند داشت که در آن احساس آسایش کنند به طوری که فراموش کنند که مشغول کارند.
انسان‌ها در گذشته برای کار به مزرعه می‌‌رفتند یا به کارگاه. با انقلاب صنعتی کارگران بیشتر عمر خود را با کار یکنواخت پای نوار‌های متحرک می‌گذراندند. حال با دیجیتالیزه و اتوماتیزه شدن دستگاه‌ها و زندگی، در دوره انقلاب جدیدی به سر می‌بریم.

در کارگاه‌ها روبات‌ها کار می‌کنند و ما در دفتر کارمان هستیم. اما یک پرسش در رابطه با کار کردن در دفتر تغییر نکرده و آن این است که کارفرما در چه صورت بیشترین بازده را از کارکنانش خواهد دید؟ در اتاق بزرگ کاری یا در دفتر کوچک و خصوصی یا در خانه؟

به نظر می‌رسد که همه این پرسش‌ها قدیمی شده باشند. اکنون دیگر پژوهشگران معتقدند که بیشترین میزان کار و بازدهی زمانی حاصل می‌شود که کارکنان اصلا متوجه نشوند که در حال کار هستند.

زیان‌ کار در اتاق‌های کاری بزرگ

تنگی جا. سر و صدا. نور مصنوعی. آن هم هر روز. اتاق‌های بزرگ کاری ما را بیمار می‌کنند. کمردرد، استرس و خستگی از کار تا حد از پای درآمدن، از بیماری‌های قرن بیست و یکم هستند.

پاتریک اشپت، پژوهشگر فلسفه‌ی کار می‌گوید: «تنها کسانی موافق اتاق‌های بزرگ کاری هستند و آن را ستایش می‌کنند که خودشان مجبور به کار در آن‌ها نیستند.»

در سال‌های گذشته پژوهش‌های فراوانی در زمینه زیان‌های کار در اتاق‌های کاری بزرگ انجام گرفته است که نشان می‌دهد کارکنانی که در چنین محیط‌های کاری مجبور به کارند مدام حواس‌شان پرت می‌شود و تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد تا دوباره بتوانند تمرکز فکرشان را به دست بیاورند. آنها بازدهی کارشان حدود ۱۵ درصد نسبت به کار در محیطی آرام و خصوصی‌کمتر است، دو برابر بیشتر از کسانی که در اتاق بزرگ کاری کار نمی‌کنند بیمار می‌شوند و بیشتر افراد ناراضی هستند.

مهم احساس آرامش و آسایش است

دفتر کار آینده چگونه است؟ پژوهشگران دنیای مدرن کار می‌گویند که تنها کسانی که در محیط کارشان احساس آرامش و آسایش می‌کنند می‌توانند بهترین بازدهی را داشته باشند.

میشاییل هلد، مدیر شرکت طراحی مبلمان Steelcase AG می‌گوید: «در پنج سال اخیر روشن شده که مهم‌ترین عامل برای بازدهی بیشتر در کار احساس راحتی است. امروزه آنچه در اتاق‌های کار می‌بینیم ما را بیشتر به یاد فضای خانه و زندگی می‌اندازد. چون در حقیقت هم انسان‌ها وقت زیادی را در محیط کارشان می‌گذرانند.»

در سراسر دنیا به‌ویژه در کنسرن‌های اینترنت به مرور انقلابی در حال رخ دادن است. کارفرماها محیط کار را باب میل و آسایش کارکنان‌شان آماده می‌کنند.

آنا اشتایدل، روانشناس پژوهشگر در زمینه کار در دانشگاه لودویگزبورگ، می‌گوید: «کنسرن‌های سیلیکون ولی، برای این موضوع تبلیغ می‌کنند و می‌گویند که تو لازم نیست از محیط کارت بیرون بروی، ما همه چیز را در اینجا برای تو آماده کرده‌ایم. می‌توانی به سالن ورزش اینجا بروی، لباس‌هایت را برایت می‌شوییم! طبیعی است که از یک سوی زندگی خصوصی‌ات به محیط کارت منتقل می‌شود؛ دست‌کم بسیاری از جنبه‌های آن. و برعکس هم از طریق هوم آفیس (کار در خانه) کار به خانه برده می‌شود.»

دفتر کار همیشه نشان داده که کارفرما تا چه حد برای کارمندش ارزش قائل است. در دهه ۱۹۶۰ برای مثال کارمندان دیگر حاضر به پذیرفتن شرایط کار در دفاتر راهرو مانند نبودند. زمانی هم کارفرماها برای زیبا کردن محیط کار از پوسترهایی استفاده می‌کردند که مناظری با نخل و دریا را نشان می‌دادند.

رابرت پرابست، طراح آمریکایی، معتقد بود که هر کسی در یک اتاق بزرگ کاری نیازمند جایی است که بتواند در آن از بقیه کمی فاصله بگیرد. اما دیوارهای جداکننده‌ای که او تبلیغ می‌کرد باعث شدند که افراد هر چه بیشتر در یک چهاردیواری قرار بگیرند.

پاتریک اشپت، پژوهشگر فلسفه‌ی کار می‌گوید: «در پایان پرابست به سختی ناامید شده بود و پیش از مرگش در سال ۱۹۹۸ گفته بود که ایده او باعث شده که سوراخ‌های موش محقر و سوت و کور ایجاد بشوند.»

تنها راه درآمدن از آنها بالا رفتن از پله‌های ترقی در محیط کار بود. در دهه ۱۹۶۰ اتاق‌های بزرگ کاری به مانند کابوسی سوررئال بودند. امروزه در بسیاری از محیط‌های کار این اتاق‌ها به طور غریبی بی‌ضرر به نظر می‌رسند.

هر کس که حوله‌اش را زودتر پهن کند

در حال حاضر کارفرمایان آگاهانه تعداد میز کمتری از تعداد کارمندا‌ن‌شان در محیط‌های کار قرار می‌دهند. کسی که دیر سر کار بیاید از داشتن جای مناسب محروم می‌ماند. در نتیجه هر کارمندی سعی می‌کند زودتر بیاید تا جایی را که دوست دارد اشغال کند.

پاتریک اشپت می‌گوید: «مثل این است که ساعت پنج صبح حوله‌ات را برای گرفتن جای مناسب در کنار استخر پهن کنی. در این دفاتر هم چنین اتفاقی می‌افتد.»

حق شرکت در تصمیم‌گیری برای کارکنان

شرکت‌ها مدت‌هاست که فهمیده‌اند: با ارزش‌ترین سرمایه‌ها در عصر دیجیتال مغزها هستند و باید محیط کار را به بهترین شکل برای پرسنل خلاق آماده کرد.

میشاییل هلد، مدیر شرکت طراحی مبلمان، می‌گوید: «ما معتقدیم که کارکنان باید آزادی و حق شرکت در تصمیم‌گیری داشته باشند و محلی را برای کار کردن‌شان انتخاب کنند که در آن لحظه بهترین باشد.»

هلد می‌گوید که کارکنان گه‌گاه هم نیاز به وقتی برای استراحت دارند، نه برای اینکه مثلا سیگار بکشند یا قهوه بنوشند، بلکه برای کارهایی که برایشان الهام‌بخش باشد مثل کارهایی که نیاز به خواندن دارد. و وجود فضایی که بتواند امکان استراحت را برایشان فراهم آورد ضروری است.

بیکاری مطلوب

بیکار بودن در اتاق کار آینده، بخشی اساسی از روند بازدهی خواهد بود. بیکاری مطلوب است، به شرطی که باعث افزایش بازدهی شود.

آنا اشتایدل، روانشناس پژوهشگر در زمینه کار، می‌گوید: «هر نوع بهبودی در محیط کار باید در واقع باعث شود که کارآیی کارکنان افزایش پیدا کند. چون در عصر مدرن فشار باعث افزایش کارآیی نمی‌شود بلکه کارآیی زمانی حاصل می‌شود که کارکنان انگیزه بالایی برای کار داشته باشند، خودشان را با شرکت و سازمانی که برایش کار می‌کنند یکی بدانند و کاری که می‌کنند برایشان لذت‌بخش باشد.»

بنابراین اتاق بزرگ کاری مدلی قدیمی و از دور خارج شده است. کارکنان یک شرکت در محیط‌های کاری مدرن که آن را multispace (چندفضایی) می‌نامند، نباید اصلا حس کنند که دارند کار می‌کنند. در این صورت است که بازدهی آنها بیش از پیش خواهد بود.