سمنو یک خوراکی با شیرینی طبیعی جوانه گندم است که دلچسب و سرشار از مواد مغذی می باشد علاوه بر خاصیت غذایی که دارد یکی از اجزای سفره هفت سین ایرانیان است که معمولا قبل از عید نوروز، در اسفند ماه تهیه می شود.

پخت سمنو نه تنها در کشور ما بلکه در کشورهای دیگر نیز مرسوم است. معمولاً پختن سمنو در کشورهای ایران، افغانستان و تاجیکستان بیشتر از دیگر نقاط انجام می‌شود. در افغانستان و تاجیکستان، سروده‌ هایی در هنگام پختن آن از سوی زنان اجرا می ‌شود.

سمنو از جوانه گندم و آرد تهیه می شود و بسیار مغذى و انرژى زا است. همچنین سرشار از ویتامین هاى K-E-A و گروه ویتامین هاى B12,B8, B5, B3, B1  و مواد مهم دیگر مانند: فسفر، کرومیوم، روى، سلنیوم، آهن و مس است.

معمولا گفته می شود کیفیت سمنو به نوع گندمی که انتخاب می شود نیز بستگی دارد به همین دلیل مادربزرگ ها توصیه می کنند برای تهیه آن در صورت امکان از گندم قرمز استفاده کنید.

سعی کنید برای پخت سمنو از دوستان و اقوام کمک بگیرید چون پخت آن، ساعتها زمان می برد و هم زدن آن برای یک نفر خسته کننده خواهد بود.

مواد لازم:

به ازای یک کیلوگرم گندم جوانه زده، سه تا سه و نیم کیلوگرم آرد مورد نیاز است.

طرز تهیه سمنو

از آنجائی که پخت سمنو کار دشواری است، کسانی که برای اولین بار قصد انجام این کار را دارند سعی کنند اینکار را با مقدار گندم کمتری شروع کنند.

مقدار گندمی که می خواهید از آن سمنو تهیه کنید را پاک کرده و بشوئید تا خاک آن گرفته شود.

سمنو از دیرباز در بین ایرانیان مرسوم بوده و به خاطر وجود گندم و آرد آن، قابل احترام است. برخی معتقدند کسانی که عذر شرعی دارند در مراحل شستن، آبدهی و ریشه زنی گندم مشارکت نکنند.

گندم شسته شده را داخل ظرف مناسبی بریزید، روی آن آب کافی ریخته (معمولا آب به میزان دو تا سه بند انگشت روی گندم را بگیرد) و اجازه دهید به مدت دو تا سه روز در آب خیس بخورد. طی این مدت چند بار آب آن را عوض کنید تا گندم ریشه سفیدی بزند.

زمانی که تمام گندم ها ریشه داد دستمال یا کیسه پارچه ای مناسبی انتخاب کنید و گندم های ریشه دار را داخل آن بریزید کیسه حاوی گندم را داخل سینی در محل مناسبی قرار دهید، تا زمان جوانه زدن گندم ها کیسه را با آب نمدار کنید و آب اضافی داخل سینی را نیز دور بریزید. اگر هوا گرم بود و گندم ها جوانه زده بودند باید آنها را داخل سینی بریزید در غیر اینصورت اجازه دهید به مدت سه روز داخل پارچه بماند تا همه گندم ها ریشه بدهند.

در طول این مدت گندم های داخل کیسه را بررسی کنید زمانی که گندم ها جوانه زد آن را از داخل کیسه خارج کنید و داخل سینی مناسبی بریزید روی آن پارچه نخی بکشید، گندم های داخل سینی را روزی یکبار آب بدهید و پارچه مناسبی هم نمدار کنید روی آن قرار دهید. حدالامکان سعی کنید سینی را در محلی که رفت و آمد زیادی نداشته باشد قرار دهید.

در ضمن فراموش نکنید بعد از هر بار آب دادن آب داخل سینی را دور بریزید تا گندم ها گندیده نشود. بعد از گذشت چند روز جوانه ها رشد می کنند و یکدست سبز می شوند. در این مرحله که جوانه ها رشد بیشتری کرده اند دیگر نیازی به انداختن پارچه روی آن نیست.

 آب دادن به سبزه ها را تا زمانی که کاملا رشد کنند ادامه دهید اندازه سبزه ها معمولا باید حدود 10 سانتی متر (4 انگشت باز دست) باشد. بعد از اینکه سبزه ها به اندازه مورد نظر رسید می توانید کار پخت سمنو را آغاز کنید.

اینکار را با نام خدا و گفتن ذکر بسم الله الرحمن الرحیم شروع کنید سبزه ها را سه بار آب بکشید و روی سبدهای میوه یا آبکش قرار دهید تا آب آن خارج شود.

نکته: سبزه ها را وزن کنید اینکار برای تعیین مقدار آرد لازم انجام می شود. به ازای هر کیلوگرم جوانه 3 تا 3.5 کیلوگرم آرد لازم است.

سبزه های شسته شده را به تکه های کوچک تقسیم کنید و آنها را داخل هاون بکوبید.

کوبیدن سبزه ها 7 بار باید انجام شود.

دقت کنید در مرحله اول یکبار تمام سبزه ها را بکوبید. قابلمه مناسبی را انتخاب کنید، داخل آن مقداری آب بریزید و سبزه کوبیده شده و عصاره خارج شده از آن را داخل این آب بریزید. هم بزنید، سپس سبزه های معلق روی آب را با سبد یا دست جمع کنید.

آبی که از این مرحله تهیه می شود را از 6 مرحله ی دیگر کوبیدن و عصاره گیری گندم، جدا کنید. قابلمه را کنار بگذارید تا عصاره گندم، ته نشین شود.

قابلمه مناسب دیگری انتخاب کنید و داخل آن آب بریزید، دور دوم کوبیدن را شروع کنید، تمام سبزه ها را کم کم با هاون بکوبید، سبزه های کوبیده شده را داخل قابلمه حاوی آب بریزید و بعد از چند لحظه از آب خارج کنید و مجددا بکوبید. اینکار را تا دور هفتم انجام دهید. ولی دیگر نیازی نیست قابلمه و آب آن را مانند مرحله ی اول عوض کنید بلکه در همان قابلمه شش دور کوبیدن گندم و عصاره گیری را انجام دهید.

بعد از اینکه کار کوبیدن سبزه ها به اتمام رسید. دیگ بزرگی انتخاب کنید به این دلیل که سمنو در مراحل آخر پخت، به اطراف پاشیده می شود بنابراین انتخاب قابلمه بزرگ از پاشیده شدن آن و همچنین از سوختگی دست و صورت جلوگیری می کند.

آب قابلمه را از صافی پارچه ای رد کنید تا کاملا صاف و تمیز شود و ناخالصی نداشته باشد و داخل دیگ بریزید.

آبی که از مرحله اول کوبیدن سبزه ها کنار گذاشته بودید را از صافی رد کنید و داخل دیگ بریزید، هم بزنید تا یکدست شود. دقت کنید که فقط آب زلال رویی را از صافی رد کنید و رسوبات زیر آن را دور بریزید.

در این مرحله باید آرد را اضافه کنید. ابتدا آرد را الک کنید تا ناخالصی نداشته باشد قبلا گفته شده که باید قبل از کوبیدن جوانه ها آن ها را وزن کنید و به ازای هر کیلو جوانه 3 تا 3.5 کیلوگرم آرد بزنید.

دستهایتان را تمیز بشوئید و آرد را کم کم به شیره حاصل اضافه کنید و با دست هم بزنید تا گلوله گلوله نشود مخلوط حاصل باید رقیق باشد اگر سفت شد می توانید مقداری آب به آن اضافه کنید. بعد از یکدست شدن مواد، زیر قابلمه را روشن کنید تا بجوش آید باید مراقب باشید سر نرود.

برخی بعد از به جوش آمدن سمنو به آن 7 یا 14 عدد سنجد اضافه می کنند. در صورت تمایل می توانید اینکار را انجام دهید.

پخت سمنو زمان زیادی می برد در طول این زمان باید مرتب هم بزنید تا ته نگیرد مخصوصا در مراحل پایان کار.

زمانی که سمنو غلیظ شد و شروع به ته گرفتن کرد باید گاز را خاموش کنید. روی قابلمه را با پارچه دم کنی تمیزی بپوشانید درب آن را بگذارید. سمنو باید چندین ساعت یا از یک شب تا صبح در حالت دم باقی بماند.

معمولا مرسوم است بعد از دم کردن روی آن قرآن، مقداری آب، شانه و آینه قرار می دهند.

سمنو آماده است.

معمولا سمنو را در ظرفهای کوچک یک بار مصرف می ریزند و به همسایه ها و اقوام پخش می کنند.

سمنو خوشمزه، مفید، پرخاصیت و با ماندگاری بالاست و حتی اگر در دمای منزل قرار گیرد چندین روز قابل مصرف است و اگر بخواهید زمان طولانی تری نگهداری کنید داخل یخچال قرار دهید.

نوش جان!

فاطمه علیزاده