سروتونین یک ماده ی شیمیایی است که توسط بدن انسان تولید می شود و به عنوان یک انتقال دهنده ی عصبی کار می کند. سروتونین توسط محققین به عنوان یک ماده ی شیمیایی که مسئول حفظ تعادل در خلق و خو است در نظر گرفته شده و کمبود آن منجر به افسردگی می شود.

حقایقی در مورد سروتونین

در اینجا نکات کلیدی در مورد سروتونین را بیان می کنیم ولی برای دریافت جزئیات بیشتر به ادامه ی مقاله مراجعه کنید:

• سروتونین یک ماده ی شیمیایی است که توسط بدن انسان تولید شده و به عنوان یک ماده ی انتقال دهنده ی عصبی کار می کند.
• این ماده معمولا به عنوان یک متعادل کننده ی خلق و خو در نظر گرفته می شود.
• سروتونین توسط فرآیند تبدیل بیوشیمیایی تولید می شود.
• سروتونین در مغز و روده ساخته می شود. بیشتر سروتونین بدن یعنی 80 تا 90 درصد آن را می توان در دستگاه گوارش یافت.
• سروتونینی که در داخل مغز استفاده می شود باید در داخل خود مغز تولید شود.
• تصور می شود که سروتونین می تواند بر روی خلق وخو و رفتارهای اجتماعی، اشتها و هضم غذا، خواب، حافظه، تمایلات جنسی تاثیر بگذارد.
• رابطه ای بین افسردگی و سروتونین وجود دارد. دانشمندان هنوز در مورد کاهش سطح سروتونین و ارتباط آن با افسردگی مطمئن نیستند.
• مهارکننده ی انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) می تواند بر روی سطح سروتونین بدن تاثیر بگذارد.
• اگر مقادیر زیادی از سروتونین در بدن انباشته شود، سندروم سروتونین می تواند اتفاق بیفتد.
• راه های دیگر افزایش سروتونین بدن القای خلق و خو، نور و روشنایی، ورزش و رژیم غذایی است.

سروتونین چیست؟

سروتونین توسط فرآیند تبدیل بیوشیمیایی تولید می شود که در این فرآیند تریپتوفان به عنوان جزئی از پروتئین با هیدروکسیلاز تریپتوفان به عنوان یک واکنش دهنده ی شیمیایی ترکیب می شود. این مواد با هم ماده ای به نام 5 هیدروکسیل تریپتامین (5-HT) را تولید می کنند که به نام سروتونین شناخته شده است.

سروتونین از کجا می اید؟

سروتونین در مغز و روده ساخته می شود. بیشتر سروتونین بدن را می توان در دستگاه گوارش یافت. همچنین می توان این ماده را در پلاکت های خونی و سیستم عصبی مرکزی پیدا کرد. از آنجایی که سروتونین را می توان به طور گسترده در سراسر بدن یافت، برخی معتقدند که این ماده ی شیمیایی بر روی عملکردهای روانی و بدن تاثیر متعددی دارد. سروتونین نمی تواند از سد مغزی – خونی عبور کند بنابراین سروتونینی که در داخل مغز استفاده می شود باید توسط مغز و در درون آن ایجاد شود.

سروتونین چه کاری انجام می دهد؟

به عنوان یک ماده ی انتقال دهنده ی عصبی، سروتونین سیگنال های بین سلول های عصبی را تقویت کرده و شدت آنها را تنظیم می کند. برخی معتقدند این ماده نقش اساسی در سیستم عصبی مرکزی بازی می کند. مطالعات جدید ارتباط بین سروتونین و متابولیسم استخوانها، تولید شیر در مادران شیرده، بازسازی کبد و تقسیم سلولی را یافته اند. به عنوان یک ماده ی انتقال دهنده ی عصبی، سروتونین به صورت مستقیم و غیر مستقیم بیشتر سلول های مغزی را تحت تاثیر قرار می دهد. در زیر لیستی از مواردی که سروتونین بر آنها تاثیر دارد را می بینید:

• رفتارهای اجتماعی و خلق وخو
• اشتها و هضم غذا
• خواب
• حافظه
• تمایلات جنسی

رابطه ی بین سروتونین و افسردگی

معلوم نیست که دقیقا چه چیزی باعث افسردگی می شود. به نظر می رسد عدم تعادل انتقال دهنده ی عصبی و یا هورمون ها در بدن می تواند موجب اختلال شود. سطح سروتونین به شدت با افسردگی مرتبط است. وابستگی سروتونین با افسردگی وجود دارد اگرچه دانشمندان هنوز در مورد این که چگونه کاهش سروتونین با افسردگی مرتبط است مطمئن نیستند. اگرچه  اندازه گیری سطح سروتونین در جریان خون ممکن است اما اندازه گیری سطح سروتونین در مغز ممکن نیست. محققان نمی دانند چگونه سطح سروتونین در جریان خونی می تواند سطح ان در مغز را تحت تاثیر قرار دهد. اعتقاد بر این است که داروهایی مانند مهار کننده ی انتخابی بازجذب سروتونین که می تواند بر روی سطح سروتونین تاثیر گذار باشد، بر روی افسردگی نیز موثر است. با این حال نحوه ی کارکرد دقیق این داروها هنوزمشخص نیست. در مطالعه ی اخیر شواهدی به دست آمد که با تئوری های موجود ممکن است متناقض باشد. دانشمندان از تعدادی موش برای این کار استفاده کردند. موش هایی که نشانه ای از افسردگی نداشتند، نشان می دهد که عوامل دیگری به غیر از سروتونین در گسترش افسردگی می تواند موثر باشد.

SSRIs و سطح سروتونین

SSRIs برای درمان افسردگی مورد استفاده قرار می گیرد. نمونه های رایج SSRIs عبارت است از سیتا لوپرام، فلوکستین، پاروکستین و سرترالین.

به طور معمول وقتی یک انتقال دهنده ی عصبی ضربه های عصبی را منتقل می کند، به طور کلی جذب می شود. SSRIs از جذب دوباره ی سروتونین جلوگیری کرده و در نتیجه سطح سروتونین افزایش می یابد. اعتقاد بر این است که تغییر تعادل سروتونین در بدن به سلول های مغزی در دریافت و ارسال پیام ها کمک کرده و خلق و خو را تحت تاثیر قرار می دهد. داروهای تفریحی مانند MDMA و کوکایین نیز مانع جذب دوباره ی سروتونین می شود.

SSRIs برخی اوقات می تواند عوارض جانبی داشته باشد. همه ی آنها ترکیبات شیمیایی متفاوتی دارند و بنابراین تاثیر آن بر روی افراد متفاوت است. عوارض جانبی SSRIs ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تحریک
•  اسهال
• سرگیجه
• خواب آلودگی
• خشک شدن دهان
• سردرد
• بی خوابی
• تهوع یا استفراغ
• کاهش میل جنسی
• کاهش یا افزایش وزن بدن

سندروم سروتونین چیست؟

سندروم سروتونین نتیجه ی تحریک بیش از حد سیستم عصبی مرکزی و گیرنده های سروتونین محیطی است. این افزایش ممکن است به خاطر مصرف دارو، موادمخدر، مکمل های غذایی باشد و معمولا زمانی رخ می دهد که دو دارویی که بر سروتونین تاثیر دارند با هم مصرف شوند. به عنوان مثال مصرف داروهای میگرنی با داروهای افسردگی چنین اثری دارد. تومورهای کارسینوئید می تواند باعث افزایش سطح سروتونین شود. اینها سرطان زا بوده ومعمولا در سیستم گوارشی یافت می شود. تومورها باعث می شوند سروتونین بیشتری آزاد شود. بیشتر تومورهای کارسینوئید نشانه ای ندارند بنابراین هنگامی که مورد آزمایش قرار بگیرند پیدا می شوند. سندروم سروتونین باعث افزایش فعالیت عصب ها می شود. نشانه ی این افزایش در کمتر از چند ساعت بروز می کند.

نشانه ها و علامت های رایج سندروم سروتونین عبارت است از:

·        تحریک

·        سردرگمی

·        افزایش ضربان قلب و فشار خون

·        اتساع مردمک

·        اسهال

·        سردرد

·        لرزیدن

·        عرق کردن

·        از دست دادن هماهنگی عضلات

·        سفتی عضلات

اگر این موارد شدید باشد می تواند زندگی فرد را تهدید کند. این مورد می تواند به تب بالا، ضربان نامنظم قلب، تشنج و بیهوشی منجر شود.

درمان

سندروم سروتونین را  با یک آزمایش نمی توان تشخیص داد تعداد زیادی از بیماری ها وجود دارد که همین نشانه ها و علایم را دارند. بنابراین پزشک معالج باید تمام این موارد را در نظر بگیرد. بعد از تشخیص، معمولا تلاش برای نرمال کردن سطح سروتونین خون است. فرم های تشدید یافته ی سندروم سروتونین را باید در بیمارستان مورد معالجه قرار داد. بسته به درجه ی نشانه ها، داروهای مختلفی را می توان برای استراحت عضلات، کنترل ضربان قلب و فشار خون و در برخی موارد جلوگیری از تولید سروتونین به کار برد. اکسیژن را نیز برای جبران کم آبی، تب و تامین سطح اکسیژن خون می توان به صورت وریدی تزریق کرد.

راههای طبیعی برای افزایش سطح سروتونین

راه های مختلفی برای افزایش سطح سروتونین بدن وجود دارد. حبوباتی مانند نخود سرشار از ترپیتوفان است که جز اصلی و کلیدی سروتونین می باشد.

·        القای خلق و خو: تغییر در اندیشه، چه از طریق خودالقایی و چه از طریق روان درمانی می تواند سطح سروتونین را افزایش دهد.

·        روشنایی: در حال حاضر به عنوان یک درمان برای اختلال خلقی فصلی استفاده می شود، برخی از مطالعات نشان می دهد که روشنایی می تواند در درمان افسردگی موثر باشد.

·        ورزش: ورزش اثر ضد افسردگی دارد و برخی از مطالعات پیشنهاد می کند که ورزش می تواند عملکرد سروتونین در مغز را افزایش دهد.

·        رژیم غذایی: غذاهایی که دارای سطوح بالاتری از تریپتوفان هستند می توانند در بهبود خلق و خو و ادراک موثر باشند.

بسیاری از موارد در مورد سروتونین هنوز ناشناخته است و نیاز به مطالعات بیشتری دارد.

ترجمه: زهرا کامران ور