چگونه معناي فيلم را از ميان قوانين پيچيده فيزيك درك كنيم؟

قبل از هر چيز توصيه مي كنم اگر اين فيلم را نديده ايد حتما آنرا تهيه كنيد و از تماشاي يك فيلم مفهومي و زيبا لذت ببريد!

اگر در دانشگاه با فيزيك كوانتوم برخورد نكرده ايد يا حداقل چند شبي را با بي خوابي به سر نبرده باشيد، ممكن است درك مفهوم آخرين فيلم كريستوفر نولان يعني اينتراستلر  كمي سخت باشد. براي بيشتر افراد عدم درك مفاهيم فيزيكي كه بارها توسط هنرپيشه ها تكرار مي شود سبب نمي شود كه از اين فيلم لذت نبرند و نولان با توانايي هاي منحصر به فرد خود جذابيت داستان را حفظ مي كند. ولي آن وقتي كه متيو مك كانهي درباره نيروهاي گرانشي فرياد مي زند تا جايي كه خود را به جاي او قرار مي دهيد همه چيز خوب به نظر مي رسد. اما يك مفهموم است كه براي درك آن تماشاگر بايد تلاش بيشتري انجام دهد: و آن بعد پنجم است.

در قسمت های مختلف فيلم اينتراستلر از وجود بعد پنجم صحبت مي شود كه در فيلم از ماورا با خدمه سفينه فضايي – شامل مك كانهي، آن هاتاوي، ديويد جايسي و وس بنتلي- ارتباط برقرار مي كند، آنها را ترغيب مي كند تا به ماموريت خود ادامه دهند و سياره زمين را نجات دهند. در نهايت در پايان فيلم تماشاگر با يك سفر در سياه چاله اي فضايي تلنگري مي خورد و در آنجاست كه بسياري جواب خود را مي گيرند آن موجوداتي كه در كتابخانه بودند در حقيقت بيگانگاني از سيارات ديگر يا اجنه نبوده اند بلكه خود متيو مك كانهي بوده است که توانسته است بعد پنجم را بپیماید. ابتدا سعی دارد با ارسال پیامی به گذشته دخترش خودش را از رفتن به فضا باز دارد و البته موفق هم می شود این پیام را به کمک دایرهالمعارفی که در کتابخانه هست انجام دهد اما کمی بعد متوجه می شود ماموریت او بیهوده نبوده است و تلاش می کند اطلاعاتی را که در سیاه چاله به کمک تارس جمع آوری کرده اند برای او ارسال کنند اما این اطلاعات از توان درک یک دختر بچه بسیار بالاتر است پس این اطلاعات را در زمانی که دخترش دانشمندی شده است ارسال می کند.

در سكانسي كه مك كانهي با رباتي به نام تارس در حال برقراري ارتباط از طريق بلوتوث است همه چيز به اوج خود مي رسد و آنگاه شروع به درك واقعيت مي كند او در شرايطي قرار مي گيرد كه بعد مي تواند در بعد پنجم جابجا شود به طوري كه مي تواند در گذشته، حال و آينده با هم حضور داشته باشد. او در زمان هاي مختلف در كتابخانه خود ظاهر مي شود و وقتي كه دخترش دانشمندي شده است به او كمك مي كند فرمول گرانش را حل كند. در كودكي دخترش حضور پيدا مي كند و بار دیگر پيامي مي فرستد كه بايد به آن ايستگاه فضايي برود.

در اين فيلم بيننده در مدت كوتاهي ناگهان سكانس هاي قبلي فيلم را به ياد مي آورد و آنها را به يكديگر متصل مي كند و مفهومي فيزكي و سنگين را درك مي كند كه شايد به نظرش تخيلي باشد ولی این فیلم یک ریشه تئوری کاملا علمی را دنبال می کند و آنرا به زیبایی همراه با احساسات به تصویر می کشد. که در حقيقت مفهوم بعد پنجم است.

اين فيلم درباره كدام قانون فيزيكي صحبت مي كند؟ در اين مقاله سعي داريم به سادگي چهار بعد را توضيح دهيم و به كمك آن بعد پنجم را توضيح خواهیم داد.

قبل از اينكه درباره ابعاد صحبت كنيم، بايد توجه داشته باشيد كه واحد پايه همه چيز در اين دنيا يا هر دنياي ديگري نقطه است. و اين مفهوم به ما كمك خواهد كرد تا بهتر ابعاد را توضيح دهيم.

بعد اول: يك خط است. خطي مستقيم كه از نقطه A به نقطه B رسم مي شود خطي بدون هيچ ضخامتي. اين يك مفهوم مطلق است كه شايد در دنياي واقعي به آساني قابل لمس نباشد ولي كاملا قابل درك است. و اگر بخواهيد به سادگي آنرا توضيح دهيم بايد بگويم وقتي كه يك بعد داريم فقط مي توانيد روي یک خط مستقيم حركت كنيد نه چپ، نه راست، نه بالا و نه پايين!

بعد دوم: يك صفحه – وقتي كه به خطي ضخامت اضافه مي كنيد مي توانيد يك صفحه داشته باشيد. و براي آن مي توانيد  مثال هاي مختلفي بيان كنيم كف اتاق، سطح يك ميز صاف، صفحه يك تلوزيون فلت و… همه یک سیستم دو بعدی را نشان می دهند. براي درک مفهوم دقيق تر آن بايد بگويم يك صفحه بدون ضخامت دو بعد را نمايش مي دهد. و كسي كه در فضاي دو بعدي حركت مي كند در حقيقت مي تواند روي اين صفحه همه طرف برود به غير از بالا و پايين.

بعد سوم: فضا – اين همان چيزي است كه همه ما در آن حركت مي كنيم. بعد سوم به صفحه ما عمق يا ارتفاع مي دهد. وقتي دو بعد داريم يك طول و عرض داريم و وقتي كه سه بعد داريم طول و عرض و ارتفاع داريم. و هر شي فيزيك را مي توان با اين سه بعد درك كرد. اما وقتي كه بحث از بعد چهارم مي شود درك آن سخت تر مي شود.

بعد چهارم: زمان – خود را در اين لحظه فرض كنيد. حالا خود را در 5 دقيقه قبل فرض كنيد – يا 5 روز قبل، يا 5 سال قبل، يا حتي 5 قرن قبل. براي درك بهتر مي توانيد هر كدام از اين زمان هاي فرضي را يك نقطه بدانيد و آنها را به يكديگر متصل كنيد. فرض کنید می توانید در زمان سفر کنید و بین این نقاط یا زمان ها سفر کنید در این صورت در بعد چهارم سفر کرده اید.

بعد پنجم: اين بعد در سكانسي كه مك كانهي از ميان قفسه هاي كتابخانه در حال عبور كردن است رخ مي دهد. در اينجا بعد ديگري به بعد زماني چهارم اضافه مي شود. براي درك بهتر مفهوم اين بعد مي توانيد موجوديت را به عنوان يك احتمال توصيف كنيد.

يك خط زماني را در نظر بگيريد، كه يك سري احتمالات در هر لحظه آن وجود دارد. يك مثال قابل لمس: با لحظه تولد خود آغاز كنيد و مسير زندگي خود را با مجموعه اي از لحظات/رخدادها كه به يكديگر متصل شده اند پيگيري كنيد. حالا پا را از اين هم فراتر مي گذاريم و در هر لحظه همه خطوط احتمالي را در نظر مي گيريم با هر احتمال قابل تصور از نقطه مبدا يا همان زمان تولد شما خط زماني متفاوتي طي مي شود و هر كدام از اين خطوط يك وجه از بعد پنجم از ديد شما هستند.

و اين همان چيزي است كه مك كانهي از كتابخانه دخترش مي بيند. هر چند او بر يك خط زماني تمركز مي كند تا بر احتمالات تاثير بگذارد و به دخترش چيزهايي را بياموزد، ولي اگر بدانيد ابعاد ديگري هم هستند بعد ششم و هفتم شايد از شنيدن آن سردرد بگيريد ولي خوشبختانه در اين فيلم برادران نولان بيش از اين پيش روي نكرده اند و ما هم بيش از اين ادامه نمي دهيم و به مغز خود استراحت مي دهيم!

نوشته: مايكل آربير

ترجمه: علي يزدي مقدم

مطالب مرتبط:

• بیوگرافی متیو مک کانهی
• ویگو مورتنسن
• آشنايي با آن هاتاوي
• فارست ويتاكر