نام علمی: Yucca filamentosa

نام فارسی: نخل یوکا

خانواده: مارچوبگان آگاوویدا

سرده: یوکا

گیاهان یوکا قابل توجه، زیبا، جالب و در تمام سال سبزند و نیاز به نگهداری کمی دارند، رشد آهسته داشته، نسبت به تحمل خشکی و در مقابل آفات مقاومند. تکثیر آن آسان است و به عنوان یک گل دوست داشتنی می توانید به دوستان خود هدیه دهید.

یوکا از گیاهان گلدار، با گل های سفید و کِرِمی رنگ به تعداد زیاد و به شکل زنگوره ای کوچک و واژگون است. ساقه گل دهنده هر چند سال یک بار پدیدار می شود.

نیاز نوری گیاه یوکا

گیاهان یوکا بهترین رشد را در مکانی دارند که نسبتا سایه و نور غیر مستقیم آفتابی را دریافت کنند و می تواند 4 تا 5 هفته در سایه مقاومت کند. اگرچه گیاهان یوکا ممکن است در نقاط آفتابی رشد کنند، اما در ظاهر گیاه، ممکن است نوک برگ ها قهوه ای شود یا گیاه از حضور لکه های سفید روی آن ها رنج ببرد.

برگ ها نباید جلوی پنجره در نور شدید وسط روز در ظهر و یا پنجره های جنوبی قرار گیرد زیرا نور خورشید می تواند باعث سوزاندن برگ و رنگ پریدگی آن شود. اگر برگ ها در زمستان خشک شوند نشانه این است که هوا گرم است گیاه را به محل خنک‌تری منتقل کنید. اگر برگ های زیرین گیاه زرد شدند نشانه این است که نور کافی نیست و باید گیاه را به محل پُر نورتری منتقل کنید. اگر برگ های جدید رشد نمی کنند شاید نشانه سردی هوا باشد.

اگر روی برگ ها نقاط زنگ مانند دیدید نشانه این است که از مواد براق کننده استفاده کرده اید پس برگ ها را با اسفنج مرطوب تمیز کنید.

بهترین خاک و گلدان برای گیاه یوکا

یوکاها نیازی به خاک با کیفیت ندارند، اما خاک باید زهکشی خوبی داشته باشد. با این حال، خاک به اندازه ای سنگین باشد که بتواند گیاه را به طور صحیح و در حالت قائم و ایستاده نگه دارد. همین طور آب را به اندازه کافی در خود حفظ کند. مخلوط سه به یک ماسه و کود گیاهی را در گلدان قرار دهید. اگر برگ های جدید رشد نکردند شاید نشانه این است که نیاز به کوددهی دارند.

یک ویژگی جالب گیاهان یوکا این است که آن ها دوست دارند که در گلدان های کوچک قرار گیرند و ریشه ها در اطراف خاک، هم مرز گلدان باشند. بنابراین تعویض گلدان باید حداکثر فقط یک بار در سال و یا حتی بیشتر هر چند سال یک بار انجام شود.

اگر گیاه خود را بیندازد و کج شود باید آن را به گلدان کوچک تری منتقل کنید و خاک اطراف گیاه را متراکم کنید و گیاه را در محل پر نورتری قرار دهید.

آبیاری گیاه یوکا

گیاهان یوکا از جمله گیاهانی هستند که خشکی را تحمل می کنند چرا که خاستگاه آن ها به بیابان بر می گردد بنابراین خشکی را نسبت به رطوبت زیاد ترجیح می دهند. پس قبل از آبیاری، اجازه دهید حدود نیمی از قسمت بالای خاک خشک شود. نیاز آبیاری تعیین شده برای گیاه بستگی به میزان نور دریافتی توسط گیاه دارد. در شرایط کم نور، گیاه آب کم تری نیاز دارد و برعکس در نور زیاد، آبیاری کمی بیشتر می شود. آبیاری بیش از حد احتمالا تنها راه کشتن گیاه یوکاست.

اگر کلیه برگ های یوکا سیاه رنگ شده نشانه این است که آبیاری بیش از حد بوده و گیاه می پوسد.

تکثیر گیاهان یوکا

تکثیر گیاه یوکا از دو طریق انجام می شود: از طریق جدا کردن پاجوش یا از طریق بذر.

اگر نخل یوکا فضای کافی داشته باشد، برگ های آن به طور گسترده رشد می کند و گیاه خود را با تمام شکوه و جلال نشان می دهد. اگر بتوان از گیاه در شرایط ایده آل مراقبت کرد، می تواند به سرعت به سقف برسد و مجبور خواهید بود آن را هرس کرده و بیارایید. دستورالعمل های زیر نحوه بریدن و هرس کردن نخل یوکا، برش برگ ها و به دست آوردن پاجوش ها را به شما نشان می دهد.

چرا یوکا نیاز به هرس و جدا کردن پاجوش دارد؟

اگر یوکا آن قدر بزرگ شده که به سقف رسیده و دیوارها و پنجره را پوشانده باید هرس شده و پاجوش از آن جدا شود.

باید به طور مرتب برگ های قهوه ای و زرد را جدا کنید. بعد از قطع برگ ها و مراقبت از برگ های سالم، گیاه قوی تر می شود. در هنگام جدا کردن برگ های خشک و زرد، مراقب باشید که به ساقه آسیب نرسانید پس با یک چاقوی خانگی تیز این کار را انجام دهید.

اگر برگ ها زرد شوند به این معنی است که

واقعاً شرایط سخت می شود، اگر ساقه شروع به خم شدن کرده باشد، دیگر به درستی به سمت بالا رشد نمی کند. ساقه خم شده می تواند به ساقه اصلی برگردد و با آن متصل شود. بنابراین بسیار مهم است که به موقع عمل کنید و به گیاه فضای کافی برای رشد بدهید. از قسمت های بریده شده یوکا به عنوان قلمه استفاده می شود و گیاه جدید با کمی تلاش قابل کشت است. آن ها هم چنین با زحمت کمی پرورش می یابند.

چه زمانی وقت تکثیر یوکاست؟

زمان ایده آل برای هرس یوکا و جدا کردن پاجوش: بهار

 اگر گیاه آن قدر بزرگ شده است که دیگر فضای کافی برای رشد ندارد باید آن را هرس کرد و پاجوش ها را جدا نمود. اگر ساقه کج شده باشد و تعادل یوکا به هم خورده، به این معنی است که یک سمت یوکا وزن بیشتری را تحمل می کند بنابراین باید آن را اصلاح کرد. اگر بهار آمده و هوا گرم و آفتابی باشد می توانید یوکا را هرس کنید و اگر فکر می کنید هنوز هوا سرد است و تغییرات هوا شدید است 14 روز دیگر صبر کرده بعد قلمه ها را جدا کنید.

سعی کنید یوکا را فقط یک بار در سال هرس کنید و شاید بتوانید در ماه های دیگر نیز پاجوش ها را جدا کنید ولی در بهار گیاه بهتر رشد می کند و جوانه می زد و در بهار به حداکثر قدرت خود می رسد.

اگر گیاه بسیار بلند شده است، گیاه را از قسمت تنه از انتهای بالایی گیاه ببرید و آن را در گلدان جداگانه ای بکارید. همین طور قسمت های بریده شده از گیاه را برای تکثیر استفاده کنید. (فقط مطمئن شوید که قسمت انتهای بالایی گیاه باشد). ساقه نخل یوکا می تواند کاملاً ضخیم و چوبی باشد. چاقوی مورد استفاده تیز باشد تا به دست آسیب نرسد چون ممکن است بلغزد.

دو روش متفاوت رشد قلمه وجود دارد: رشد در خاک و رشد ریشه در آب.

رشد ریشه در آب خصوصا در مورد یوکا با خطر پوسیدگی همراه است، بنابراین پیشنهاد می کنیم قلمه یوکا را در خاک قرار دهید. البته در خاک نیز ممکن است تکثیر قلمه موفقیت آمیز نباشد ولی شانس آن از رشد در آب بیشتر است.

برای شروع، باید بخش بزرگی از جوانه یوکا جدا شود به گونه ای که کمی از سبزی ساقه اصلی نیز در جوانه مشاهده شود. اگر این بخش بریده شده به اندازه کافی بزرگ است می توانید آن را به بخش های کوچک تر تقسیم کنید.

بعد از تهیه قلمه و آماده کردن آن، به منظور جلوگیری از ورود میکروب، ویروس و حمله آفات در قسمت بالای قلمه که از خاک بیرون است، از موم یا چسب لاتکس یا (grafting wax) استفاده می شود. موم را در قسمت بالایی قلمه را با چاقو بر سطح آن پخش کنید تا از خشک شدن قلمه جلوگیری شود. موم شبیه عسل است و می تواند بدون هیچ مشکلی پخش شود.

توجه شود که قلمه های تهیه شده به صورت مورب تهیه شده تا از تجمع آب هنگام آبیاری یا بارندگی جلوگیری شود.

برگ های پایینی بخش جدا شده را می توان با چاقوی خانگی بُرید تا حداقل 5 سانتی متر از چوب قلمه در خاک قرار گیرد. بهتر است از گلدان سفالی استفاده کنید، آن را با خاک گلدان پر کنید.  پس از کاشت می توانید با آب ولرم آن را آبیاری کنید.

مراقبت از گیاه مادر، گیاه اصلی

پس از هرس و جدا سازی قلمه های نخل یوکا باید گیاه مادر را در شرایط ایده آل قرار دهید. تمام قسمت های ناخواسته باید قطع شود، اما مراقب باشید. شما نباید شاخه و بخش های زیادی را قطع کنید، زیرا گیاه با این کار آسیب می بیند و کج می شود.

رشد قلمه چه مدت طول خواهد کشید؟

رشد قلمه ها می تواند چند هفته طول بکشد، اگر رشد گیاه آرام و یکنواخت پیش برود، قلمه با موفقیت گرفته است. احتمال دارد تکان دادن گیاه باعث شود که رشد آن متوقف شود، بنابراین اگر رشد گیاه اصلی متوقف شد، می توان تمام قلمه ها را از گیاه اصلی جدا کنید و در گلدان جداگانه قرار دهید.

نگهداری از قلمه یوکا در طول هفته های اول

خاکی که قلمه یوکا در آن نگهداری می شود باید مرطوب نگه داشته شود. بنابراین در هفته های اول، گیاه را به طور مرتب سیراب کنید، اما باید از تجمع آب در گلدان جلوگیری شود. در زیر گلدان سوراخ هایی تعبیه کنید تا آب اضافی از آن تخلیه شود. در ضمن آبیاری نباید به شدت و با فوران و جریان زیاد باشد بلکه باید به آرامی انجام گیرد. وقتی آبیاری به آرامی انجام می شود گیاه فرصت پیدا می کند که مقدار مناسبی آب توسط ریشه جذب کند.

نکته: اگر سنگریزه را درون سوراخ ته گلدان قرار دهید، خاک کمتری از ته گلدان شسته می شود و به هدر می رود.

حداقل ارتفاع برای قلمه های کاشته شده یوکا

توصیه می شود قلمه های گیاه حداقل 30 سانتی متر ارتفاع داشته باشد. اگر خیلی کوتاه باشند، شاخه های نخل جدید یوکا نمی تواند به اندازه کافی رشد کند و از رشد باز می ماند. اگر به دقت نگاه کنید، سوراخ های کوچکی روی ساقه ایجاد می شود، به آنها “چشم های خوابیده (خفته)” می گویند. هر برش باید یکی از این چشم ها را داشته باشد. اگر حداقل ارتفاع رعایت شده باشد، احتمال وجود “چشم های خفته” در آن بیشتر است.

موم یا چسب لاتکس یا (grafting wax) برای محکم چسباندن

موم چیست؟

موم یا چسب لاتکس برای چسباندن قلمه ها در هنگام پیوند زدن و قلمه درخت استفاده می شود. همچنین در کشاورزی و باغ داری برای رشد و کاشت میوه مورد استفاده قرار می گیرد. موم با کیفیت بالا با ترکیب رزین قارچ کش و موم ایجاد می شود. می توانید آن را با اسپاتول یا چاقو بر روی قلمه بکشید. محصول همچنین باید از نظر گیاه سازگار باشد. اگر نخل یوکا در خارج از خانه است، مقاومت موم در برابر آب و هوا نیز مهم است.

چند وسیله با قارچ کش ها متمرکز شده است و از بروز عفونت قارچ احتمالی جلوگیری می کند. موم نیز می تواند به صورت جامد خریداری شود. در این حالت باید آن را گرم کنید. بالای گیاه به سرعت در موم غوطه ور شود، البته این روش برای نخل یوکا به کار نمی رود.

مراقب باشید. موم یا چسب لاتکس سمی است و نباید خورده شود به خصوص مراقب کودکان باشید. این موم سبب افزایش ایمنی گیاه می شود فقط مواظب باشید موم از گیاه چکه نکند و پایین نریزد.

اگر آب از طریق ساقه جذب شود، متورم می شود و ساقه می تواند خیلی راحت پوسیده شود و گیاه آسیب می بیند.

گیاهان یوکا و آفات آن ها

گیاهان یوکا در برابر آفات کاملاً مقاوم هستند، روش دیگری که این گیاهان کم نگهداری هستند. کنه های عنکبوتی یوکا ها را دوست ندارند. شپشک آردی آفت این گیاه است که می توانید یک پنبه یا اسفنج آغشته به الکل را به برگ ها بمالید سعی کنید از حشره کش های تجاری برای از بین بردن این آفات استفاده نکنید.

اگر لکه‌های قهوه‌ای روی ساقه و زیر برگ‌ها و یا زخمهای پنبه‌ای سفید رنگ در وسط برگ‌ها مشاهده شد، عامل آن حشره آفت است.

عامل کپک خاکستری روی برگ‌ها، قارچ بوتری تیس است که خود ناشی از هوای سرد و مرطوب است، در صورت تمایل سمپاشی کرده، کم تر آبیاری کنید و به محل گرم منتقل کنید و گیاه را غبار روبی نکنید.

رفع گرد و غبار و هرس گیاه یوکا

مانند هر گیاهی، در مورد یوکا نیز برای سلامت گیاه، برگ های آن را با یک اسفنج مرطوب از گرد و غبار پاک کنید.

ترجمه: سمیه مظفری