نام گیاه شناسی/ نام علمی: zamioculcas zamiifolia که به اختصار ZZ می گویند.

نام فارسی: زامیفولیا

نام های دیگر: زاموفیلیا، جواهر زنگبار

راسته: قاشق‌واش‌سانان

خانواده: گل‌شیپوریان

خاستگاه: آفریقا

حداکثر ارتفاع ساقه ها: 90 سانتی متر

سمیت آن برای حیوانات خانگی: سمی برای گربه ها و سگ ها

رشد و مراقبت از گیاه ZZ در منزل و آپارتمان بسیار ساده است، برگ های صاف، مومی شکل، براق و سبز رنگ، روی ساقه ها قرار دارد که در درون منزل حداکثر تا 90 سانتی متر رشد می کند. زامیفولیا در شرایط نور کم یا آفتابی و دفعات خیلی کم آبیاری یا مکرر آب دهی رشد می کند.

گیاه زاموفیلیا هم چنین یک دستگاه تصفیه هوا است و در یک تحقیق از ناسا، محققان دریافتند که به ویژه در از بین بردن مقادیر زیادی سموم از قبیل زایلن، تولوئن و بنزن از هوا موثر است.

ZZ گیاهی ریزوم دار است؛ ریزوم ساقه های زیر زمینی ریشه مانند را گویند. گیاه زامیفولیا از طریق ریزوم های بزرگ و انبوه که شبیه سیب زمینی است، رشد و تکثیر می شود. این ریزوم ها آب را ذخیره می کنند، به همین دلیل گیاه در زمان خشکسالی یا در زمانی که آبیاری گیاه فراموش می شود باز هم به خوبی عمل می کند.

بسیاری از افراد ذکر می کنند که این گیاه رشد آهسته ای دارد، ولی من یک زامیفولیا را چند سال پرورش دادم و بعد از حدود 3 سال، اندازه ساقه ها به طول 60 سانتی متر رسید و این نشان می دهد که چندان هم رشد کُندی ندارد. من فکر می کنم که سرعت رشد این گیاه بستگی به میزان نور خورشیدی دارد که گیاه دریافت می کند البته نباید در معرض مستقیم نور خورشید قرار گیرد.

همان طور که در بالا ذکر شد، گیاه زامیفولیا نور کم یا روشنایی زیاد و مقادیر مختلف آبیاری را تحمل می کند. با این حال، آب دهی گیاه به میزان دریافت نور بستگی دارد یعنی نور کمتر = آبیاری کمتر و نور بیشتر = آبیاری بیشتر را می طلبد.

تاریخچه گیاه زامیفولیا یا زاموفیلیا

قرن هاست زامیفولیا در آفریقا که مستعد خشکسالی است، به خوبی رشد کرده است. چند دهه پیش، گل خانه های هلندی واقع در آفریقای جنوبی شاهد رشد بالقوه این گیاه بودند و در سال 1996 توزیع آن را در سراسر جهان آغاز کردند. از آن زمان، گیاهان ZZ وارد قلب، خانه و دفاتر کار مردم سراسر جهان شدند.

مشخصات ظاهری گیاه زامیفولیا

زامیفولیا شبیه به گیاهان درختی یا نخل ها رشد می کند و ساقه هایی دارد که برگ های زیادی روی آن ها روییده است. برگ ها از نوع گوشتی هستند و فقط پنج سانتی متر طول و حدود 3 سانتی متر عرض دارند. بعضی از ساقه ها از گیاه اصلی به طور مستقیم رشد می کنند و برخی از ساقه ها از ساقه های دیگر منشعب می شوند که با هرس درست می توانید شکل گیاه را پر پشت تر جلوه دهید.

گلدهی: گیاه ZZ یا جواهر زنگبار هنگام رشد در زیستگاه خود یا بیرون از منزل، گل های کوچکی را در پایه گیاه تولید می کند. گل نوعی اسپات، چمچمه یا صفحه قاشقی پهنی است که میلچه یا اسپادیکس از درون آن خارج می شود که حتی در هنگام رشد نیز به راحتی مشاهده نمی شود – زیرا برگ ها، گل ها را پنهان می کنند و آن ها در پایه ساقه ها رشد می کنند. زاموفیلیا به طور بالقوه از اواسط تابستان تا اوایل پاییز گل می دهد اما گل ها بسیار کوچک اند و بسیار جذاب نیستند و این گیاه به طور عمده گیاه شاخ و برگ دار است.

سمی: گفته می شود تمام قسمت های این گیاه اگر توسط کودکان، گربه ها و سگ ها خورده شود سمی است. در طول دهه 2010 شایعات نادرستی وجود داشت مبنی بر این که ZZ آن قدر سمی است که باعث سرطان می شود و به حدی خطرناک بود که افراد هنگام استفاده از آن دستکش می پوشیدند. اما واقعیت این است که زاموفیلیا سمی است اما سرطانی نیست. آن را نخورید، آن را از نوازش حیوانات خانگی و کودکان بیش از حد کنجکاو، دور نگه دارید و همیشه بعد از دست زدن به این گیاه، دستان خود را بشویید تا از تحریک پوستی جلوگیری شود.

مراقبت از گیاه زامیفولیا و شرایط رشد

دما: درجه حرارت متوسط ​​تقریباً 15 تا 24 درجه سانتی گراد خوب است و دما کمتر از 8 درجه سانتی گراد نباشد.

نور: نور آفتاب خوب است اما ضروری نیست. زامیفولیا با میزان کم نور نیز به خوبی رشد می کند اما بهتر است در معرض تابش مستقیم نور خورشید نباشد.

آبیاری: اجازه دهید سطح بالایی خاک خشک شود؛ سطح خاک را با دست لمس کنید تا اگر خشک بود بعد، آبیاری کنید و بیش از حد نیز آب ندهید. آبیاری بیش از حد باعث پوسیدگی ساقه و ریزوم می شود.

خاک: خاک با زهکشی خوب برای این گیاه مناسب است که حاوی مقدار زیادی پرلیت (سنگریزه های سفید و سبک داخل خاک) یا ماسه درون خاک است (در صورت نیاز می توانید پرلیت یا ماسه بیشتری را به مخلوط خریداری شده اضافه کنید). ایجاد سوراخ هایی به مقدار کافی در پایین گلدان برای زهکشی ضروری است.

تعویض گلدان: می توانید گلدان زامیفولیا را یک بار در سال در ابتدای بهار تعویض کنید، خصوصاً در طی سه تا پنج سال اول رشد گیاه وقتی رشد خوبی دارد نیاز به تعویض گلدان است.

کوددهی: در طول فصل اصلی رشد، اواسط فروردین تا اواسط اردیبهشت و اواسط مرداد تا اواسط شهریور با کود مایع متعادل که رقیق شده، یک بار در ماه کوددهی کنید.

رطوبت: رطوبت متوسط ​​منزل توصیه می شود اما اگر هوای خانه یا محل کار خیلی خشک باشد، رطوبت را به صورت مصنوعی افزایش دهید.

تکثیر: با تقسیم ریزوم یا قلمه برگ، گیاه زامیفولیا تکثیر می شود. قلمه های برگ که شامل کمی ساقه و حداقل دو برگ باشد را در گلدانی قرار دهید و گلدان را با پوشش پلاستیکی بپوشانید، سپس منتظر بمانید تا ریشه ها شروع به رشد کنند که ممکن است تا یک سال طول بکشد.

تکثیر زامیفولیا با کاشت ریزوم در گلدان دیگر، متداول تر و راحت تر است.

هرس: برگ هایی که در نزدیکی پایه یک ساقه زرد می شوند را جدا کنید. هنگامی که یک ساقه بسیار بلند تر از ساقه های دیگر رشد کرد می توانید آن ساقه را جدا کرده و یا نوک ساقه را هرس کنید. اگر با هرس، باز هم این ساقه عجیب و غریب به نظر می رسد شاید بهترین گزینه این باشد که آن را به طور کامل جدا کنید.

مشکلات بالقوه گیاه زامیفولیا یا جواهر زنگبار

زامیفولیا در برابر بیماری ها و حشرات بسیار مقاوم است. اگر برخی از شاخه های گیاه درگیر آفت شد می توانید این شاخه یا ساقه ها را قطع کرده و دور بیندازید.

گیاه زامیفولیا مقاومت زیادی دارد و حتی اگر مدتی از آن غافل شوید باز هم زنده می ماند و مقاومت می کند ولی ساده ترین اشتباه برای از بین بردن آن، غرقاب شدن گیاه در آب است.

• برگ های پایینی شروع به زرد شدن می کند: اگر مقدار کمی از برگ های پایینی شروع به زرد شدن کرد و در حال ریزش بود این امر کاملاً طبیعی است اما اگر بسیاری از برگ ها به رنگ زرد درآمده اند – بررسی کنید که آبیاری زیادی نکرده باشید.

• نوک های برگ که قهوه ای می شوند: علت آن احتمالا هوای خشک و رطوبت کم است. کَندن برگ ها و کاهش تعداد برگ ها می تواند رطوبت را بهبود بخشد.

• برگ ها شروع به قهوه ای شدن می کند: آب بیش از حد شایع ترین علت در این مشکل است، به خصوص اگر  احساس کنید برگچه و کاسبرگ کمی مرطوب است و خشک نیست.

ترجمه: سمیه مظفری