ایوان مدائن

يكى از بناهاى نمونه و بسيار پر شكوه ايران قديم، ايوان مدائن است، كه امروز خرابه آن نزديك بغداد قرار دارد و از قلمرو حكومت ايرانيان خارج شده است.
اين ايوان و تالار عظيم و بى نظير، نمايانگر عظمت تمدن شهر مدائن پايتخت ايران قديم مى باشد، كه بر اثر استحكام و استوارى ساختمان آن، تاكنون در وسط خرابه هاى شهر مدائن باقى مانده و قرن ها در برابر باد و باران و عوامل ويرانى، همچنان ايستادگى كرده است.

به عقيده جمعى از مورخين اين بناى عظيم را شاپور دوم (نهمين پادشاه ساسانى) در حدود قرن چهارم ميلادى ساخته است و مدت بيست و اندى سال، ساختن آن طول كشيده است .
در زمان شاهان ساسانى، به عظمت و آبادى شهر تيسفون (مدائن) افزوده گشت، به طورى كه يكى از شهرهاى بزرگ جهان گرديد، خسرو اول انوشيروان (انوشيروان بيستمين پادشاه ساسانى از پادشاهان جهانگير و جهاندار بود وى بسال 579 ميلادى از دنيا رفت) در اين شهر كاخى بزرگ ساخت، اين كاخ ،كاخ سفيد نام داشت. ايوان مدائن يا طاق كسرى خرابه همان كاخ بزرگ است، اما ايوان شاپور ايوان ديگرى بوده كه منصور عباسى آن را خراب كرده است .
سبك ساختمان پر شكوه اين ايوان، از نظر معمارى و مهندسى به قدرى جالب و چشمگير است كه با آن همه قدمت و عدم توجه در نگهدارى آن، هنوز با تالارهاى مهم فعلى جهان از نظر استحكام برابرى مى كند.
نماى خارجى اين كاخ را با آجر ساخته بودند ولى ستون ها و كنگره هاى آن پوشيده از ورق هاى مس بود كه به طلا و نقره اندود شده بود.
در داخل كاخ تخت سلطنتى ساسانى قرار داشت، در بالاى تخت تاج شاهى آويخته شده بود.
فرش اين بارگاه قالى بزرگى بود كه بيش از 350 متر طول داشت و قالى بافان ايرانى، آن را از ابريشم و گلابتون و تارهاى طلا و نقره بافته بودند، اين قالى را مورخان، بهارستان كسرى ناميده اند.
پس از 700 سال كه تيسفون، پايتخت ايران بود، اين شهر در زمان خلافت عمر به دست عرب ها افتاد، در اين زمان آن قالى نفيس پاره پاره شد، از آن پس ‍ مقدمات ويرانى شهر تيسفون و ايوان كسرى شروع شد و امروز، جز خرابه طاق كسرى اثرى از آن شهر بزرگ و تاريخى بجاى نمانده است.
مطابق تحقيقات دانشمندان و مورخان، ديوارهاى ايوان و كتيبه هاى آن با ظريف ترين نقاشى ها مزين بوده و مقدار طلاى خالصى را كه براى طلاكارى اين ايوان در آن زمان به كار برده اند، اگر با پول امروز حساب كنيم از چند ميليون تومان تجاوز مى كند، نقاشى هائى كه در داخل ايوان ترسيم گرديده است، صورت انوشيروان همراه سپاه ايران است كه به شهر انطاكيه يورش ‍برده و آنجا را از دست سپاه روم گرفته و پرچم ايران را در آنجا به اهتزاز در آورده اند.
جالب اينكه اين ايوان در وسط شهر عظيم مدائن واقع بوده و در جلو ايوان، ميدان وسيعى بوده است و از آخر ايوان تا لب دجله، باغ ها و بوستان هاى شهر مدائن به يكديگر اتصال داشته و اين امر نمايانگر يك منظره رويایی معطرى بوده است.
در دو طرف ايوان دو رشته عمارتهاى چند طبقه، شبيه يكديگر ساخته شده كه بواسطه غرفه ها به هم متصل مى شده و همه ستون هاى آن از سنگ هاى مرمر نفيس و برنز بوده است.
از هنگامى كه اين ايوان پر شكوه ساكنان سرمست خود را از دست داده و جاى آن مغروران جاه و جلال و مال خالى مانده است، كمتر كسى است كه از كنار آن گذشته و كلمات عبرت انگيزى نگفته باشد منتهى هر قدر هشيارتر به همان نسبت كلماتش هم حكمت آميزتر و عبرت انگيزتر بوده است.

صفحه بعد >>