اختلال دوقطبی یک بیماری روانی است که تغییرات شدیدی را از سرخوشی تا افسردگی در فرد مبتلا ایجاد می­ کند. به این اختلال، بیماری دوقطبی یا افسردگی جنون آمیز نیز گفته می شود.

ممکن است افراد مبتلا به این بیماری در مدیریت فعالیت های روزانه خود در مدرسه یا خانه، یا حفظ روابط به مشکل بربخورند. هنوز هیچ درمان قطعی برای این ناهنجاری کشف نشده است اما درمان هایی وجود دارد که کمک می کند علائم آن را مدیریت کنید.

این علائم چیست؟

گاهی فرد مبتلا به ناهنجاری دوقطبی، بسیار احساساتی است یا حالت جنون (mania) دارد، بسیار هیجان زده، بی اختیار یا سرخوش باشد. در این دوره ممکن است تبدیل به فردی ولگرد شود یا مواد مخدر مصرف کند.

هایپومانیا (جنون خفیف) با جنون تفاوت دارد به طوری که فرد در مدرسه، خانه یا در روابط اجتماعی اش مشکلی ندارد. هرچند، افراد در حالت هایپومانیا تغییراتی در حالاتشان دارند.

در طول دوره افسردگی، فرد ممکن است حالاتی همچون غم شدید، ناامیدی، بی انرژی بودن، علاقه نداشتن به فعالیت های مورد علاقه، خواب خیلی کم یا خیلی زیاد و فکر خودکشی را تجربه کند.

اختلالات دوقطبی و انواع آن

دوقطبی نوع اول

این نوع با ظهور حداقل یک دوره جنون تعریف می شود. فرد ممکن است قبل و بعد از این دوره، دوره های هایپومانیک یا افسردگی شدید را تجربه کند.

دوقطبی نوع دوم

افراد در این مرحله یک دوره افسردگی شدید را تجربه می کنند که حداقل دو هفته بطول می انجامد. همچنین حداقل در یک دوره هایپومانیک چهار روزه به سر می برند.

سایکلوتیمیا (ادواری)

فرد مبتلا به این نوع، دوره های هایپومانیا و افسردگی را تجربه می کند. این علائم از حالت جنون و افسردگی شدید، کوتاه تر وخفیف تر است، اما دوره ای اتفاق می افتد. بیشتر این افراد به مدت یک یا دو ماه ثبات روحی دارند و نرمالند.

چرخه های زود به زود

این نوع ناهنجاری نسبت به انواع دیگر، موجب ایجاد تغییرات سریعتری در حالت فرد می­ گردد. فرد مبتلا به این حالت در طول یکسال، چهار دوره یا بیشتر افسردگی شدید، جنون، هایپومانیا یا ترکیبی از علائم مختلف را تجربه می کند.

تشخیص این بیماری

تقریبا 2 درصد جمعیت آمریکا به این بیماری مبتلا هستند.

برای تشخیص بیماری در دوره جنون، علائم باید حداقل یک هفته طول بکشد یا منجر به بستری بیمار گردد. فرد باید علائم را تقریبا هر روز و تمام مدت داشته باشد.

دوره های افسردگی باید حداقل دو هفته به طول انجامد. همچنین باید حداقل پنج مورد از علائم اختلالات روانی در وی دیده شود.

شاید تشخیص ناهنجاری دوقطبی بدلیل تغییر در نوسانات خلقی فرد بسیار مشکل باشد. حتی تشخیص آن در کودکان و نوجوانان پیچیده تر است. این گروه سنی اغلب تغییرات زیادی را در حالات، رفتار و سطح انرژی خود تجربه می کنند.

اگر این بیماری درمان نشود، اغلب وخیم­تر خواهد شد؛ بطوریکه دوره­های آن شدیدتر یا بیشتر می شود. اما اگر درمان و مدیریت شود، احتمال دارد زندگی بهتری داشته باشند.

درمان

معالجات بسیاری وجود دارد که کمک می­ کند این بیماری را کنترل کنید. این معالجات شامل دارو، مشاوره و تغییر در سبک زندگی است. داروهای پیشنهادی همچون:

• تثبیت کننده های خلق و خو، مثل لیتیوم( lithium) (لیتوبید Lithobid)

• ضدروان پریشی، مثل اولانزاپین (olanzapine) (زیپرکسا Zyprexa)

• ضدافسردگی و روان پریشی، مثل فلوکستین اولانزاپین (fluoxetine-olanzapine) (سیمبیاکس Symbyax)

• بنزودیازپین­ها،نوعی از داروهای ضداسترس،ممکن است برای کوتاه مدت کارساز باشد، مثل زاناکس (Xanax) آلپرازولام alprazolam)

روان درمانی شامل:

درمان رفتارهای شناختی

درمان رفتارهای شناختی نوعی درمان کلامی است. شما به همراه یک مشاور در مورد روش­ های کنترل این بیماری به صحبت می­ پردازید. مشاور کمک می­کند الگوهای اندیشیدن را یاد بگیرید، همچنین به راهبردهای مقابله­ای مثبت دست یابید.

آموزش روانی

آموزش روانی نوعی مشاوره است که به فرد و عزیزانش کمک می­کند بیماری را بشناسند و درک کنند. شناخت بیشتر این بیماری در کنترل آن موثر است.

درمان اصول فردی و اجتماعی

این نوع درمان روی تنظیم عادات روزانه همچون خوابیدن، خوردن و ورزش کردن تمرکز دارد. ایجاد تعادل در این فعالیت­ ها به کنترل بیماری کمک می­کند.

درمان های دیگری نیز وجود دارد، همچون:

•  درمان با الکتروشوک

•  داروهای خواب آور

• مکمل ها

• طب سوزنی

تغییر سبک زندگی

الگوهای مختلفی برای مهار این بیماری وجود دارد:

• خواب و خوراک منظم داشته باشید.

• نوسانات خلقی را شناسایی کنید.

• از یک دوست یا فامیل بخواهید در برنامه درمان کمک کند.

• با یک پزشک یا مشاور دارای مجوز صحبت کنید.

نکاتی برای حمایت و مقابله با استرس

ناهنجاری دوقطبی حدود 60 میلیون نفر از مردم جهان را مبتلا کرده است. اگر شما یا یکی از اطرافیانتان درگیر آن هستید، تنها نخواهید بود. بهترین کاری که می­ توانید انجام دهید “آموزش” است.

اگر فکر می­کنید یکی از دوستان، آشنایان یا عزیزانتان مبتلا به این ناهنجاری ست، حمایت و درک شما بسیار حیاتی خواهد بود. با بروز هریک از علائم، بیمار را تشویق کنید به دکتر مراجعه کند. 

افرادی که در دوره افسردگی بسر می­برند، ممکن است فکر خودکشی به سرشان بزند. بهتر است همیشه این افکار را جدی بگیرید. دراین مواقع به پلیس یا اورژانس محل خبر بدهید.

ترجمه: پروا روزبه جوان