آسیب و صدمه به ریه از طرق مختلفی ایجاد می شود. یک تصادف می تواند باعث ایجاد صدمات شدید به ریه شود و یا آن را سوراخ کند.

همچنین آسیب به ریه می تواند از طریق استشمام گازهای شیمیایی خطرناک نیز ایجاد شود.

معمولا دو نوع آسیب وجود دارد: مستقیم و یا غیر مستقیم.

آسیب های مستقیم به ریه توسط عفونت، مواد شیمیایی و تروما ایجاد شده و شامل موارد زیر است:

·         پنومونی، عفونت شدید ریه

·         سندرم حاد تنفسی (SARS)، یک نوع از پنومونی

·         آسپیراسیون ریوی، استنشاق آب نمک و یا استفراغ مثلا در هنگام غرق شدن

·         استشمام دودهای خطرناک

·         ترومای ریوی مانند زخم سوراخ

·          دستگاه های تهویه نیز گاهی اوقات می تواند آسیب رسان باشد.

آسیب غیر مستقیم نیز توسط سایر شرایط موجود در قسمت های دیگر بدن رخ می دهد. این موارد شامل:

·         گَندخونی سپتیسمی، که باکتریها جریان خون را عفونی می کنند.

·         خونریزی شدید از محل آسیب دیده و یا ترزیق خون متعدد

·         ترومای بزرگ مانند ضربه ی شدید به قفسه ی سینه در طول تصادف.

·         پانکراتیت حاد. وضعیتی که در آن پانکراس تحریک شده و یا آلوده می گردد.

·         آمبولی چربی. شرایطی که در آن چربی، عروق را مسدود می کند و می تواند ناشی از آسیب فیزیکی همچون شکستگی استخوان باشد. 

·         مصرف بیش از حد مواد مخدر

·         سوختگی های شدید.

آسیب به ریه می تواند باعث پنوموتوراکس شده و یا سندروم زجر تنفسی حاد را منجر شود که هر دوی اینها می توانند تهدیدی برای زندگی فرد باشند.

پنوموتوراکس چیست؟

هنگامی که هوا به فضای بین ریه و دیواره های قفسه ی سینه نفوذ می‌کند، این بیماری رخ می‌دهد.

در این بیماری ریه ها مانند یک بالون، باد می  کنند. هنگام بازدم ، ماهیچه ها آزاد می شود. اما اگر هوا از ریه ها فرار کرده و وارد قفسه ی سینه شود، ریه ها می توانند به داخل قفسه ی سینه فرو بریزند.

یکی دیگر از شرایطی که شبیه بیماری ذکر شده است آتلکتازی می باشد. اما در این شرایط هوا به داخل قفسه ی سینه فرار نمی کند.

در این بیماری کیسه های هوایی هنگام نفس کشیدن به خوبی گسترش پیدا نمی کند.

این شرایط ممکن است به خاطر اتصال موکوس و یا یک تومور مسدود کننده ی جریان هوایی ایجاد شود.

البته در شرایط دیگری همچون بعد از عمل جراحی و یا خوابیدن بی حرکت برای مدت های طولانی می تواند این شرایط را به وجود آورد .

برای جلوگیری از ایجاد آتلکتازی، حداقل 6 الی 8 هفته قبل از عمل جراحی کشیدن سیگار را متوقف کنید. بعد از عمل جراحی، نفس عمیق کشیده و به طور مرتب سرفه کنید.

همچنین از دستور العمل های پزشک در مورد حرکت کردن، ورزش و تغییر موقعیت بعد از عمل استفاده کنید.

سندرم دیسترس تنفسی حاد (ARDS) چیست؟

هنگامی که آسیب به ریه رخ می دهد، ریه ها ممکن است ملتهب شوند و مایع بیش از حد از رگ های خونی کوچک آن (مویرگ ها) به کیسه های هوایی ریه (آلوئول ها) نشت کنند.

این موضوع باعث می شود که ریه ها نتوانند  به مقدار کافی از هوا پر شوند و در نتیجه سیستم تنفسی با شکست مواجه می شود. به این شرایط دیسترس یا زجر تنفسی حاد می گویند.

این بیماری شدید ترین و حاد ترین نوع از آسیب به ریه بوده و اغلب بین دو الی 3 روز بعد از آسیب ایجاد می شود. ARDS می تواند منجر به کاهش سطح اکسیژن در خون شود.

در بیشتر موارد افرادی که این بیماری را دارند، درگیر مشکلات دیگری همچون آسیب دیدگی شدید به ریه هستند.

نشانه ها و علایم آسیب به ریه:

نشانه ها و علایم آسیب به ریه بسته به دلایل ایجاد آسیب، متفاوت است:

·         تنفس سریع ، مشکل در ورود هوای کافی

·         صدای تنفس غیر طبیعی

·         سرفه

·         تب

·         فشار خون پایین

·         گیجی

·         خستگی مفرط

·         اضطراب و یا آشفتگی

·         لب و یا رنگ پوست کبود

تشخیص آسیب به ریه

در برخی از موارد، دلیل ایجاد این شرایط آشکار است. در موارد دیگر، پزشک سوالاتی را از مریض می پرسد و آزمایش هایی را نیز انجام می دهد.

برای تایید آسیب به ریه و همچنین تخمین شدت آن ، پزشک آزمایش های بیشتری همچون موارد زیر را انجام می دهد:

·         آزمایش گازهای خون شریانی که سطح اکسیژن و کربن دی اکسید در خون را نشان می دهد.

·         استفاده از اشعه ی ایکس برای گرفتن عکس از قفسه سینه.

·         آزمایش خون که وجود عفونتها را تشخیص دهد.

·         کشت خلط می تواند به تشخیص دلیل عفونت کمک کند.

·          اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) جزییات دقیقی از ریه را ارائه می دهد تا مشکلاتی همچون انسداد مشخص گردد.

·         برونکوسکوپی می تواند به کمک لوله مشاهده و یا بیوپسی، عفونت های ریه را ارزیابی کند.

·         تست قلبی مانند اکوکاردیوگرام به تشخیص سایر علل بالقوه تجمع مایع در ریه ها، مثل نارسایی قلبی کمک می کند.

درمان آسیب به ریه

برخی از آسیب های ریه خود به خود درمان می شوند. با این حال، شرایطی مانند پنوموتوراکس، نیازمند خروج و حذف هوای اضافی با استفاده از یک سرنگ، سوزن، و یا لوله مکش باشد.

در برخی از موارد، یک لوله ی قفسه ی سینه در آنجا گذاشته می شود. راحت و آرام خوابیدن و بالا بردن ارتفاع سر در درمان موثر است.

علاوه بر درمان آسیب، اگر نیاز باشد افرادی که دچار بیماری ARDS  شده اند باید تحت مراقبتهای ویژه قرار گیرند و درمان شامل موارد زیر است:

اکسیژن و تهویه:

ابتدا، پزشک اکسیژن رسانی را از طریق شاخک های نرم و پلاستیکی که در بینی گذاشته می شود و یا از طریق ماسک فراهم می کند.

اگر این مورد سطح اکسیژن خون را به اندازه ی کافی بالا نبرد، ممکن است یک لوله ی تنفس انعطاف پذیر برای تامین اکسیژن نیاز باشد.

پزشک لوله تنفسی را از طریق دهان یا بینی وارد می کند. دستگاه تهویه نیز به لوله ی تنفس وصل شده است تا  هنگام ریکاوری ریه، آن را با هوای کافی پر کند.

تیم پزشکی، توجه زیادی به تامین مقدار اکسیژن کافی دارند.

دستگاه تهویه تا زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که شرایط تنفس به حد طبیعی خود برسد. اگر نیاز باشد که این دستگاه چند روز بیشتر مورد استفاده قرار گیرد باید لوله ی تنفس مستقیما در داخل نای قرار داده شود و این کار نیز با برش کوچکی از گردن امکان پذیر خواهد شد.

مایعات:

مایعات مواد مغذی مورد نیاز برای بدن را تامین کرده و از دهیدراسیون جلوگیری نموده، جریان و گردش خون را بهبود می بخشند. باید تعادل کافی در این مورد برقرار شود تا ریه از مایعات اضافی پر نشود.

دارو :

پزشک ممکن است انواع مختلفی از داروها را تجویز کند. این داروها شامل موارد زیر هستند:

·         آنتی بیوتیک برای عفونت

·         داروهای ضد التهابی برای کاهش التهاب

·         دیورتیک برای کاهش تجمع مایعات

کارکنان بیمارستان اقدامات احتیاطی زیادی را برای جلوگیری از وخیم شدن شرایط انجام می دهند. علاوه بر عفونت و لخته شدن خون حاصل از دراز کشیدن های طولانی مدت، عوارض دیگر شامل زخم ریه نیز می تواند باشد.

زخم ریه ی حاصل از ARDS، باعث می شود ریه ها به سختی گسترش پیدا کرده و خود را با هوا پر کنند. در بیشتر موارد، این زخم ها در بیمارستان درمان می شود.

آسیب به ریه همچنین باعث جمع شدن هوا در فضای اطراف ریه شده و در نتیجه منجر به از کار افتادگی آن می شود. در این گونه موارد یک لوله در داخل قفسه ی سینه قرار می گیرد تا هوا را حذف کند.

بعد از آسیب به ریه

اگر شما یا یکی از اطرافیانتان دچار آسیب به ریه شده و تحت درمان بوده اید، این سوال در ذهنتان ایجاد می شود که در آینده چه اتفاقی برایتان می افتد.

بهترین نتایج درمان برای افراد جوانی است که بیماری های مزمن کمتری داشته اند. برخی از افراد به خوبی درمان شده و سلامتی خود را به طور کامل به دست می آورند. برخی از افراد نیز مشکلات کوتاه مدتی همچون تنگی نفس، خستگی، ضعف عضلانی و یا افسردگی را داشته اند. در برخی از افراد نیز آسیب به ریه باعث ایجاد اثرات طولانی مدت همچون تنگی نفس و یا ضعف می شود. بهتر است به دنبال راه هایی برای درمان این مشکلات باشید.

یک برنامه توانبخشی ریوی به شما کمک می کند به فعالیت های عادی باز گردید. اگر افسرده هستید بهتر است با یک روانشناس مشورت کنید. سعی کنید تمامی توصیه های پزشک معالج خود را به طور کامل دنبال کنید.

تحقیقاتی در مورد آسیب به ریه و ARDS

تحقیقات زیادی برای یافتن روش های درمانی موثر تر و برای بهبود نتایج حاصل از درمان در حال انجام است. محققان به دنبال روش ها و راه هایی برای موارد زیر هستند:

·         بهبود انتقال مایعات به ریه ها

·         تغییر پاسخ سیستم ایمنی تاثیرگذاری بر التهاب ریه

·         تغییر سطح پروتئین هایی که لخته شدن خون را تحت تاثیر قرار می دهند.

 ترجمه: زهرا کامران ور

مطالب مرتبط:

• آلودگی هوا
• آنچه در مورد دیابت نوع 1 باید بدانید
• درباره ی سنگ کلیه بیشتر بدانید
• تب به تنهایی یک بیماری نیست دلایل و درمان خانگی تب
• معرفی چند بیماری شایع قلبی
• تغذیه مناسب برای بیماری کبد چرب
• اگر سرما خورده اید