در این مقاله بر آن شدیم که به طور مختصر شما را با روشهای انعقاد پیمان های اداری آشنا کنیم. در ابتدا دو گروه کلی انعقاد پیمان های اداری نام برده می شود. سپس به دو روش از گروه اول اشاره و برای هر یک توضیحاتی داده شده است. در ادامه به روشهای گروه دوم نیز اشاره شده و هر یک را برای خوانندگان تعریف می کند. در انتها نیز محاسن مزایده و مناقصه بیان می شود.

شیوه های انعقاد پیمان های اداری

به طور کلی شیوه های انعقاد پیمان های اداری را می توان به دو گروه کلی تقسیم کرد:

گروه اول: پیمان های مبتنی بر رقابت.

گروه دوم: پیمان های مبتنی بر توافق.

گروه اول: پیمان های مبتنی بر رقابت

یک) روش مناقصه

مناقصه روشی است که در آن سازمان های عمومی، خرید کالا یا خدمات مورد نیاز خود را به رقابت و مسابقه می گذارند و با اشخاص حقوقی یا حقیقی که کمترین قیمت یا مناسب ترین شرایط را پیشنهاد می کنند، معامله می نمایند.

اصول مناقصه

الف) اصل آزادی رقابت

ب) اصل شایستگی داوطلبان شرکت در مسابقه

ج) اصل معلوم بودن نصاب معامله

د) اصل حضور یک شخص اداری

اقسام مناقصه:

الف) مناقصه عمومی: روشی است که در آن دولت یا سازمان های عمومی، انجام عمل یا خرید کالای مورد نیاز خود را از طریق اعلان بین عموم داوطلبان، به مسابقه می گذارند.

ب) مناقصه محدود: روشی که در آن مناقصه در بین عده معدودی از اشخاص حقیقی یا حقوقی که مورد شناسایی سازمان های عمومی است، برگزار می شود. البته به تشخیص و مسئولیت بالاترین مقام مناقصه گزار آن هم با ادلۀ.

دو) روش مزایده

یکی دیگر از روش های پیش بینی شده در قانون محاسبات عمومی، روش مزایده است که برای انعقاد پیمان های عمومی می باشد. مزایده ترتیبی است که در آن اداره، فروش کالاها و خدمات یا هر دو را از طریق درج آگهی در روزنامه کثیرالانتشار و یا روزنامه رسمی کشور به رقابت عمومی می گذارد و قرارداد را با شخصی که بیشترین بهاء را پیشنهاد می کند، منعقد می سازد. مزایده خود بر دو نوع می باشد:

الف_مزایده حضوری:

اصطلاحا به مزایده حضوری، حراج هم گفته می شود و انجام آن ساده و با تشریفات کمتر همراه است؛ البته استفاده از این روش نمی تواند، همیشگی باشد؛ بلکه منحصر در موارد فوری و غیر مهم می باشد.

ب) مزایده کتبی:

در این روش، مزایده به صورت کتبی و با تشریفاتی خاص انجام می پذیرد و در معاملات مهم، همراه با درج آگهی و انتشار آن و تشکیل کمیسیون، مزایده و نتایج مزایده اعلام می شود.

گروه دوم: پیمان های مبتنی بر توافق

یک) روش توافق مستقیم:

این روش شبیه قرار دادهای خصوصی است و طرفین قرارداد، آزادی عمل بیشتری دارند، البته این مورد محدود و منحصر در معاملات ساده و کم اهمیت می باشد.

دو) روش جلب نظر کارشناس:

به موجب قانون محاسبات، خرید یا استجاره اموال غیر منقول با تشخیص بالاترین مقام اجرایی و کسب نظر کارشناس رسمی یا معتمد انجام می گیرد.

اجباری یا اختیاری بودن روش ها:

در نظام حقوقی ایران، هر دو روش توافقی و مسابقه ای پذیرفته شده است؛ ولی اصل بر اجباری بودن کاربرد روش مسابقه ای است. یعنی قانون گذار تمایل دارد معاملات دولتی از طریق مزایده یا مناقصه انجام پذیرد.

برای انجام مزایده و مناقصه، قانون گذار، نصاب و حدی معین نموده است، طبق قانون مناقصات [نصاب سال 94]، معاملات کوچک، معاملاتی است که مبلغ آن کمتر از 139،000،000 ریال باشد و معاملات متوسط، معاملاتی که مبلغ آن بیش از سقف مبلغ معاملات کوچک باشد و از ده برابر سقف آن تجاوز نکند؛ و معامللات بزرگ، معاملاتی است که مبلغ آن بیش از ده برابر سقف ارزش معاملات کوچک باشد.

اداره امور مناقصه:

مرجع اداری صالح برای اداره امور مناقصه در هر وزارتخانه یا موسسه عمومی یا شرکت دولتی و شهرداری ها، یک واحد اداری است که به نام اداره مناقصات شناخته می شود و دارای وظایفی هم چون تشکیل کمیسیون مناقصه می باشد که وظیفه این کمیسیون، ارزیابی پیشنهادها، بررسی پیشنهادهای مناقصه گران از نظر کامل بودن مدارک و امضای آن ها، تعیین برنده و اعلام برنده مناقصه یا لغو، تجدید و ابطال مناقصه می باشد.

محاسن مزایده و مناقصه:

حسن روش های مناقصه و مزایده، آن است که از طریق این رقابت می توان به بهترین گزینه ها دست یافت؛ هم چنین اصل برابری افراد در این گونه قراردادها رعایت می شود. البته معایبی هم چون سوق دادن شرکت کنندگان به سوی کمیت و کم توجهی به کیفیت که معمولا به علت عدم دانش کافی، سهل انگاری یا فرار از مسئولیت افراد حاضر در کمیسیون مناقصات مشاهده می شود، این در حالی است که در قانون برگزاری مناقصات مصوب سال 83، برای اولین بار در تاریخ حقوقی ایران به قیمت مناسب اشاره شده است.

در مقاله بعدی یاد بگیر دات کام به تعاریفی در زمینه مناقصه، طبقه بندی معادلات و غیره پرداخته می شود که امیدواریم برای بالا بردن اطلاعات خوانندگان عزیز، مفید و کاربردی باشد.

تنظیم: میترا نامجو

برگرفته از کتاب قوانین و مقررات برگزاری مناقصه و مزایده. تدوین و گرد آوری: علی قره داغلی. با همکاری: آقایان محسن رجایی، نادر همایونی، محمد مراد خانی، حمید سادات.