در مقاله قبلی با عنوان “پسرم! 40 سفارش حکیمانه لقمان” 40 نصیحت و اندرز لقمان حکیم را در قالب “پسرم!” دیدید در این مقاله نیز 40 حکمت دیگر این حکیم بزرگوار حکایت می شود.

41- پسرم! اسراف کار سه نشانه دارد: چیزی را می خرد که لازم ندارد و چیزی را می پوشد که لازم ندارد و چیزی را می خورد که لازم ندارد.

42-پسرم! هر که با همراه بد رفاقت کند، سالم نمی ماند و هر که وارد مکان های بد شود، متهم می شود.

43- پسرم! هر که زبانش را نگه ندارد، پشیمان می گردد.

44- نیکوکار را با نیکی خودش سزا توانی داد، ولی بدکار، کارهای بدش برای تو کافی است و هر قدر بکوشی، نمی توانی برای او کاری بیش از آنچه خودش برای خود انجام می دهد، به جا آوری.

45- پسرم! کیست که خدا را پرستید و خدا او را خوار کرد؟! و کیست که هوای او کرد و او را نیافت؟

46- پسرم! کیست که خدا را یاد کرد، ولی او یادش نکرد؟! و کیست که به خدا توکل کرد، ولی خدا او را به دیگری وا گذاشت؟! و کیست که به سوی خداوند لابه کرد، ولی به او رحم ننمود؟!

47- پسرم! با بزرگ مشورت کن و از مشورت با کوچک نیز حیا نکن.

48- پسرم! از دوستی با فاسقان بپرهیز. آنان چون سگان اند که اگر نزد تو چیزی را بیابند، می خورند، وگرنه، تو را سرزنش می کنند و رسوایت می کنند و دوستی آنان میان خودشان، لحظه ای است.

49-پسرم! دشمنی مومنان، از دوستی فاسق، بهتر است.

50-پسرم! به مومن ستم می کنی؛ ولی او به تو ستم روا نمی دارد، در پی زیان او هستی؛ ولی او از تو راضی است و (اما) فاسق، خدا را رعایت نمی کند، چگونه تو را رعایت کند؟!

51- پسرم! بر شمار دوستان بیفزا و از دشمنان در امان نباش؛ زیرا کینه در سینه هایشان، مانند آب (/آتش) زیر خاکستر است.

52- پسرم! بیش از آنکه با مردم سخن بگویی، با سلام کردن و دست دادن آغاز کن.

53- پسرم! از خدا چنان بترس که از رحمتش نا امید نگردی و به خدا چنان امیدوار باش که از مکرش در امان نباشی.

54- پسرم! نفس را از هوا و هوس را باز دار؛ چرا که اگر نفس را از هوا و هوس باز نداری، وارد بهشت نمی گردی و آن را نمی بینی.

55- پسرم! تو از همان هنگام که از شکم مادرت فرود آمدی، رو به آخرت و پشت به دنیا کرده ای؛ حال اگر به آینده برسی، بهتر از این است که به عقب برگردی.

56- پسرم! از غرور و تکبر و فخر فروشی بپرهیز، که (با این خصلت ها) همسیایه ابلیس در خانه اش هستی.

57- پسرم! غرور، تکبر و فخر فروشی را از خود دور کن و بدان که تو ساکن قبرستان خواهی شد.

58- پسرم! به قسمت الهی قانع باش تا زندگی ات پاک باشد. پس اگر خواستی عزت دنیا را گرد آوری، طمع خود را از آن چه در دست مردم است، ببُر. همانا پیامبران و صدیقان به اندازه قطع طمعشان، به آن مقامات رسیدند.

59- پسرم! وای بر کسی که مغرور و متکبر شود! چگونه خود را بزرگ شمارد کسی که که از گل آفریده شده و به گلی باز می گردد، آن گاه نداند که به کدام سو می رود؛ به سوی بهشت؟ که در این صورت، کامیاب شده، یا به سوی جهنم؟ که در  این صورت، زیان آشکاری دیده و بدبخت گردیده است.

60- پسرم! هر آینه برگزیدگان خداوند و دوستان و پیامبرانش- که درود خدا بر آنان باد!-(همگی) مردند؛ پس کیست که پس از آن ها جاوید ماند و رها گردد.

61- پسرم! سکوت را مراعات کن که من هرگز بر سکوت پشیمان نشده ام و چه بسا سخن گفتم و پشیمان شدم.

62- پسرم! رازت را نزد همسرت فاش نکن و بر در خانه ات ننشین.

63- پسرم! طلا با آتش و بنده صالح با گرفتاری آزموده می شود. پس هر گاه خداوند گروهی را دوست بدارد، آن ها گرفتا می سازد. هر که راضی باشد، خشنودی از آنِ اوست و هر که ناخشنودی نماید، خشم از آنِ اوست.

64- پسرم! ریاکار سه نشانه دارد: هر گاه تنها باشد، کسل است و هر گاه پیش مردم باشد، شاد است و هر کاری را که در آن ستایش باشد، انجام می دهد.

65- پسرم! اگر زنان هم همانند شراب، قابل چشیدن بودند، هیچ مردی هرگز با زن بدی ازدواج نمی کرد.

66- پسرم! به کسی که به تو بدی کرد، نیکی کن و بر (مال) دنیا نیفزا؛ چرا که تو از آن، غافلی و دقت کن و ببین به کجای آن می روی.

67- پسرم! مال یتیم را نخور، که در روز رستاخیز، رسوا می شوی و موظف می شوی که آن را بدو باز گردانی.

68- پسرم! اگر (قرار بود) کسی از دیگری بی نیاز شود، هر آینه فرزند از پدرش بی نیاز می شد.

69- پسرم! جهنم همه جهانیان را در بر خواهد گرفت و هیچ کس از آن نجات نخواهد یافت، جز کسی که خداوند بر او رحم کند و او را به خود نزدیک گرداند.

70- پسرم! بد زبان تو را نفربیبد چرا که (در روز رستاخیز) دلش مهر می خورد؛ ولی اعضایش سخن می گویند و به ضررش گواهی می دهند.

71- پسرم! به مردم دشنام نده که (در پاسخ به پدر و مادرت دشنام می دهند) و در این صورت، این تویی که پدرت و مادرت را دشنام داده ای.

72- پسرم! نماز را برپا دار و امر به معروف و نهی از منکر کن و بر ناگواری هایی که به تو می رسد، شکیبا باش؛ چرا که شکیبایی، از کار های بزرگ و مهم است.

73- پسرم! به خدا شرک نورز؛ چرا که شرک ستمی بزرگ است.

74-پسرم! در زمین، خرامان راه نرو؛ چرا که تو هر گز نمی توانی زمین را بشکافی و به بلندای کوه برسی.

75- پسرم! از جر و بحث بپرهیز، چا که تو را به سوی خون ریزی می کشاند.

76- پسرم! تو، پیجیده در کفن هایت و جای گیر در قبرت، بیننده همه عملت خواهد بود.

77- پسرم! چگونه در خانه کسی سکنا می گزینی که نا خشنودش نموده ای؟ یا چگونه با کسی همسایگی می کنی که نافرمانی اش کرده ای؟

78- پسرم! آن چه را به تو مربوط است، رعایت کن و آن چه را به تو مربوط نیست، از خود دور کن؛ چرا که اندک آن، تو را بس است و بسیار آن به تو مربوط نیست.

79-پسرم! دیگری را بر خودت مقدم ندار و دارایی ات را برای دشمنانت به ارث نگذار.

80- پسرم! هر آینه حلال کوچک، به حساب می آید؛ پس چگونه است حرام بسیار؟!

سعی کنیم حتی یک سفارش از این 80 سفارش لقمان حکیم را در زندگی خود به کار بندیم و به آن عمل کنیم.

تنظیم: شبنم یزدی مقدم

برگرفته از کتاب “حکمت نامه لقمان” نوشته محمدی ری شهری، با همکاری مهدی غلامعلی مترجم: جعفر آریانی، ناشر سازمان چاپ و نشر دار الحدیث.