دژ چیتورگاره در بخش جنوبی راجاستان در کنار رود براخ (شاخه ای از رود باناس) و در 112 کیلومتری اودای پور و 182 کیلومتری آجمر قرار گرفته و مدت ها مرکز قبایل سیسودیای راجپوتزِ میوار بوده است.
این منطقه، جاذبه ای گردشگری است که به خاطر استحکامات نظامی اش شهرت یافته و باور عمومی بر این است که بزرگترین آن ها در بین دژهای راجپوت می باشد. داستان افسانه ای جوهر (سوزاندن زنان راجپوت ها پیش از مرگ در نبردهایی که روبه شکست بودند به منظور آن که به دست دشمن اسیر و زندانی نشوند) نیز جذابیت این منطقه را برای توریست ها دو چندان می سازد.
تاریخچه
دژ چیتورگاره در قرن 7 پیش از میلاد توسط ماورایان ها ساخته شده است. برخی معتقدند زمانی که باپا راوال موسس پادشاهای میوار، چیتورگاره را فتح کرده و آن را پایتخت خود قرار داده بود سلسله ی موری مالک دژ بوده است. برخی دیگر بر این باورند که این دژ به عنوان بخشی از ارثیه، پس از ازدواج با آخرین شاهزاده ی سولانکی به باپا راوال رسیده است.
دژ چیتورگاره
این دژ که به خلاصه چیتور نامیده می شود، مرکز میوار بوده و امروزه در چند کیلومتری جنوب بیلوارا قرار دارد؛ در تپه ای به ارتفاع 180 متر و زمینی به مساحت 692 جریب بالای دشت های دره ی کنار رود براخ.
داخل دژ، جاده ای پیچ در پیچ دسترسی به تمام بناها، دروازه ها و تندیس های واقع (کاخ های ویران و 130 معبد) در دیواره های آن را ممکن می سازد. امروزه تنها 22 پهنه از 84 پهنه ی آبی دژ باقی مانده اند. این پهنه های آبی که از ذخایر طبیعی و بارش ها تامین می شدند، حدود 4 میلیارد لیتر گنجایش داشته اند که می توانسته نیاز 50 هزار سرباز را برآورده و به مدت 4 سال دوام داشته باشد. این پهنه های آبی متشکل از تالاب ها، چاه ها و نوعی از آب انبار ها (step well) هستند.
این دژ، هفت دروازه (در زبان محلی «پل») دارد که به ترتیب پادان، بایرون، هانومان، گانش، جادلا، لاکسمن و رم (دروازه ورودی اصلی) نام دارند. تمام این ورودی ها از ساختارهای بزرگ سنگی مجهز به استحکامات نظامی جهت دفاع ساخته شده اند.
دروازه ها با کمان های رأس دار تقویت شده اند تا در برابر فیل ها و گلوله های توپ مقاومت بیشتری داشته باشند. بالای دروازه ها، جان پناه هایی برای کمانداران تعبیه شده تا بتوانند از میان آن ها دشمن را هدف قرار دهند.
دژ چیتورگاره بسیار وسیع بوده و شاید بهتر باشد بازدیدکنندگان بخش های مختلف را دسته بندی کنند.
برج پیروزی
ویجای استامبا یا جای استامبا (برج پیروزی) نماد چیتور و بیان ملموسی از پیروزی بوده و توسط رانا کومبا به عنوان یادمان پیروزی اش بر محمود شاه کالجی (سلطان مالوا) در سال 1440 پیش از میلاد، بین سال های 1458 تا 1468 ساخته شد. این برج 2/37 متر ارتفاع داشته و سطح مقطع آن 4/4 متر مربع است و از طریق یک راه پله ی پیچ در پیچ باریک نه طبقه می توان به بالای آن رسید. از طبقه ی هشتم (157 پله) این برج می توان دید خوبی به دشت ها و شهر جدید چیتور داشت. گنبد این برج که بعدها افزوده شده بوده یک بار به خاطر صاعقه آسیب دیده و در قرن 19 بازسازی شده است. امروزه، غروب ها برج پیروزی را نور پردازی کرده و چشم انداز زیبایی را به وجود می آورند.
برج شهرت (کرتی استامبا)
کرتی استامبا یا همان برج شهرت، برجی 22 متری با سطح مقطعی 1/9 متر مربعی است که قدیمی تر (احتمالا ساخته شده در قرن 12) و کوچک تر از برج پیروزی می باشد. نمای خارجی این برج با تندیس های جِین تزیین شده است.
این برج توسط جیجاجی راتود تاجر اهل باگروال جین، به یادبود آدینات، اولین آموزگار جین ساخته شده است. در پایین ترین طبقه برج، تندیس های برهنه ی آموزگاران مختلف جین پانتئون در اشکال مختلف دیده می شود. یک پلکان باریک 54 پله ای نیز به طبقه ی ششم منتهی می شود. عمارت بالایی که در قرن 15 افزوده شده 12 ستون دارد.
کاخ رانا کومبا
کاخ رانا کومبا (قدیمی ترین بنا) در میان ویرانه ها، کنار دروازه ی ورودی نزدیک برج پیروزی قرار گرفته و شامل اسطبل اسب ها و فیل ها و معبد لرد شیواست. ماهارانا اودای پور سینگ، سازنده ی اودای پور در این مکان به دنیا آمده است؛ افسانه ی محلی درباره او آنست که پانا دای قابله ی وی، با جابجایی او و پسر خودش به عنوان طعمه جانش را نجات داده؛ گرچه پسر خودش توسط بانبیر کشته می شد (و شد). این کاخ با سنگ های ساروج اندود ساخته شده است. ویژگی منحصر به فرد این کاخ، سریال گسترده ی بالکن های سایه بان دار است. ورودی کاخ از دروازه ی سوراج است که منتهی به حیاط می شود. رانی میرا، شاعر مشهور نیز در این کاخ می زیسته است. همچنین این کاخ همان جایی است که به رسم جوهر، رانی پادمینی و زنان بسیار دیگری را آتش زده بودند. خزانه ی 900 هزار تایی و خزانه ی پادشاهی چیتور نیز در همین کاخ قرار دارند. امروزه در مقابل این کاخ، یک موزه و یک دفتر باستان شناسی قرار گرفته است. معبد سینگا چوری نیز در نزدیکی کاخ قرار دارد.
کاخ پادمینی
این کاخ سه طبقه که نمای سپید رنگ دارد (بازسازی شده در قرن 19) در قسمت جنوبی دژ واقع شده است. شیروانی ها به پشت بام کاخ، نمای تاج مانند داده اند و کاخ با خندقی احاطه شده است. این استایل کاخ تبدیل به مدل کاخ های بعدی شده و به جال محل (احاطه شده با آب) نامیده شد. این همان کاخی بود که علا الدین در آن اجازه یافت تا در آینه نگاهی به تصویر رانی پادمینی همسر ماهاارنا راتان سینگ بیندازد. باور بر اینست که همین زیبایی نگاه پادمینی او را مسخ و متقاعد ساخت تا چیتور را برای به دست آوردنش نابود سازد. زیبایی پادمینی با کلئو پاترا مقایسه می شود و داستان زندگی اش، افسانه ای ابدی در تاریخ چیتور (به طور خاص) و میوار (به طور عام) می باشد.
معبد میرا
این معبد سال 1449 پیش از میلاد توسط ماهارانا کومبا ساخته شد. در زیارتگاه این معبد که برای لرد ویشنو ساخته شده، بت های و ستون های زیبایی وجود دارد. در کنار آن نیز، معبد کوچکی برای لرد کریشنا وجود دارد.