شیر برای بسیاری از مردم جهان بخش جدایی‌ناپذیر صبحانه است. اما بسیاری بر این نظرند که شیر نه تنها به سلامت انسان کمکی نمی‌کند، ضرر هم می‌رساند. واقعیت‌ها و تحقیقات در این باره چه می‌گویند؟

مصرف شیر در اروپا سابقه‌ای چند هزار ساله دارد. تحقیقات نشان می‌دهند که حدود شش هزار سال پیش مردمان اروپا شیر گاو می‌خوردند. حدود ۸۵ درصد شهروندان اروپا نسبت به لاکتوز موجود در شیر حساسیتی ندارند؛ در حالی که حساسیت نسبت به لاکتوز یا همان قند طبیعی شیر در بعضی قاره‌ها بسیار بالاست.
چندی‌ست که بحث بر سر سالم بودن شیر بالا گرفته است. بسیارند کسانی که مصرف شیر را ناسالم می‌دانند. تحقیقات در این زمینه به این نتیجه رسیده‌اند که شیر در صورت حساس نبودن فرد به لاکتوز، می‌تواند یکی از مهم‌ترین بخش‌های تغذیه افراد باشد.

کسی که به شیر و دیگر لبنیات آلرژی نداشته باشد می‌تواند آن را با خیال راحت بنوشد. برنهارد واتسل، یکی از مسئولان موسسه علمی ماکس روبنر، که موسسه تحقیقی مواد غذایی در آلمان است، با یاد‌آوری منابع موجود در شیر مثل کلسیم، ید و پروتئین می‌گوید: «هیچ دلیلی برای منع افراد از نوشیدن شیر وجود ندارد.»
مطالعات طولانی مدت بر روی تغذیه افراد و بیماری و مرگ کسانی که به دقت مورد تحقیق قرار گرفته‌اند، نشانگر فواید بسیار مصرف شیر است.
این تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف شیر و لبنیات، خطر سکته مغزی، بیماری‌‌های قلبی-‌عروقی، دیابت و سرطان روده را کاهش می‌دهد. تنها استثنا در این زمینه در ارتباط است با مردانی که روزانه بیش از یک لیتر و نیم شیر می‌نوشند یا بیش از ۱۰۰ گرم پنیر می‌خورند. آنها بیش از دیگران در خطر سرطان پروستات خواهند بود.

البته مصرف بالای شیر در این میزان، در میان خانواده‌های ایرانی به ندرت دیده می‌شود. براساس آمار سازمان جهانی FAO سرانه مصرف شیر در ایران حدود ٦٦,١٢ کیلوگرم در سال است که نسبت به میانگین جهانی مصرف سرانه شیر ١٥٠ کیلوگرم می باشد، پایین است! در حالی که در برخی کشورهای اروپایی حتی به ٣٠٠ کیلوگرم هم می‌رسد. در کشور آلمان مصرف متوسط سالانه هر شهروند این کشور ۸۴ کیلو گرم شیر و ۲۴ کیلوگرم پنیر است.

برخی مواد موجود در شیر

پروتئین

پروتئین یکی از مهم‌ترین مواد درون شیر است که برای بدن انسان بسیار مفید است. پروتئین شیر شبیه پروتئین تخم مرغ است اما در صورتی که افراد نخواهند از منابع حیوانی تغذیه کنند، باید به سراغ غلات و حبوبات و انواع گردوها بروند.

لاکتوز

لاکتوز همان قندی است که به طور طبیعی در شیر وجود دارد. نوشیدن شیر برای افرادی که به لاکتوز حساسیت دارند، می‌تواند موجب دل درد، نفخ معده، اسهال و گرفتگی عضلات شکم شود.

کلسیم

کلسیم به میزان فراوان در شیر وجود دارد که موجب رشد سالم و قوی استخوان‌ها و دندان‌ها شده و از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند. کلسیمی که در شیر وجود دارد به خوبی جذب بدن می‌شود و به حرکت عضلات، راه رفتن و کارکرد قلب کمک می‌کند.

آنزیم

شیر به طور طبیعی حاوی مقادیر زیادی آنزیم است. آنزیم‌ها گروهی از پروتئین‌ها هستند که توسط موجودات زنده تولید می‌شوند. آن‌ها بدون آن که مصرف شوند انجام یک واکنش شیمیایی را میسر ساخته و سرعت آن را افزایش می‌دهند.
میکرو RNA – یکی از املاحی که در شیر یافت می‌شود میکرو RNA است. این عنصر می‌تواند بر فعالیت ژن‌های بدن تاثیر بگذارد. هنوز مشخص نشده که آیا این تاثیرات بر ژن‌ها مثبت‌اند یا منفی.