فشن، دومین صنعت آلاینده محیط زیست

وقتی درباره مشکلات محیط زیستی حرف می‌زنیم، اولین چیزی که بیشتر به ذهن خطور می‌کند، استفاده از سوخت‌های فسیلی یا ریختن مواد زائد آلاینده‌ در آب‌ است. ولی آیا هیچ‌وقت به پوشاکی که بر تن دارید فکرکرده‌اید؟

مد، فشن یا صنعت پوشاک، کسب و کار پیچیده‌ای ا‌ست؛ متشکل از صنایع کوچک‌تر فرآورده‌های پوشاک و تامین کالا، پارچه، مواد خام، رنگ، تولید، حمل و نقل، فروش، عرضه و تقاضا و نهایتا دوریختن آنها و دومین آلاینده بزرگ محیط زیست.

امروزه، خرید یک تی‌شرت به معنای گذر از نصف کره‌ زمین در کانتینرها و مصرف سوخت‌های فسیلی آلاینده است. ولی کار به این ختم نمی‌شود.

میزان کربن بالا که در صنعت پوشاک تولید می‌‌شود، کمترین نگرانی فعالان محیط زیست، نسبت به دیگر آلاینده‌های این صنعت است. استفاده زیاد از مواد نگه‌دارنده، رنگ کننده‌های شیمیایی پارچه و آلوده کننده آنها، آفت‌کش‌های مزرعه‌های پنبه و مواد زائدی که تولیدات لباس ایجاد می‌کنند، از جمله پیامدهای منفی صنعت فشن است.

استفاده بسیار زیاد از منابع طبیعی برای کشاورزی و برداشت محصول را هم باید اضافه‌ کرد.

پنبه، که از متداول‌ترین الیاف طبیعی ‌است، نزدیک به ۴۰ درصد پوشاک مصرفی انسان را تامین می‌کند. مصرف آب آن بسیار بالاست و از وابسته‌ترین گیاهان به مواد شیمیایی افزودنی است. مصرف مواد ویژه سم‌زدا و حشره‌کش برای این گیاه بسیار زیاد است.

تولید پنبه در دنیا، روزانه بیشتر می‌شود. چین بزرگترین تولید‌کننده پنبه دنیا است و به دنبال‌ آن به ترتیب هند، آمریکا، پاکستان، برزیل و ازبکستان قرارمی‌گیرند.

تقریبا ۳ درصد از مزارع کره زمین فقط به پنبه اختصاص داده شده که بنا به گفته وزارت کشاورزی آمریکا، از پرمصرف‌ترین، مواد شیمیایی و حشره‌کش‌های زراعتی‌ دنیاست.

مزراع پنبه ازبکستان و تاثیرات شدید آلودگی محیط زیستی ازبکستان به عنوان ششمین تولید کننده پنبه در جهان، نمونه بارزی از تاثیرات آلودگی شدید محیط زیستی تولید پنبه است.

در دهه‌های ۱۹۵۰ دو رودخانه بزرگ در آسیای‌ میانه به نام‌های رودخانه آمو، از جنوب و سیحون یا سیر دریا از شمال، آب درپاچه آرال را تامین می‌کردند.

دردهه‌های ۱۹۷۰ سطح آب دریاچه آرال به‌تدریج پایین رفت. مصرف بالای مزارع پنبه نهایتا باعث شد که رودخانه سیحون از تامین آب دریاچه آرال باز بماند و طی این سال‌ها، فقط نزدیک به ۱۰ درصد از این دریاچه باقی مانده است. زندگی ماهیگیران و ساکنان اطراف آرال که به این دریاچه وابسته بودند، سخت شده است.

ریختن زائدات صنعتی در این دریاچه، آلودگی محیطی به‌خاطر مواد شیمیایی کارخانه‌جات، آلودگی دریاچه به علت حشره کش‌ها و مواد افزودنی، از دیگر عواملی هستند که باعث خشک شدن سریع این دریاچه و تغییرات جوی آن شدند. ممکن است مواد شیمیایی و زائدات صنعتی که ازخشک شدن دریاچه به جا مانده، وارد آب‌ آشامیدنی و هوایی بشود که مردم تنفس می‌کنند. این موضوع شاید یکی از دلایل افزایش بیماری‌های ریوی و سرطان در این منطقه باشد.

آنچه که زمانی، چهارمین دریاچه بزرگ دنیا محسوب می‌شد، اول به دو دریاچه جداگانه تبدیل شد. قسمت جنوبی و بزرگ‌تر آرال، در نزدیکی ازبکستان و قسمت شمالی آن در نزدیکی قزاقستان. بعدها قسمت بزرگ‌تر دوباره به دو نیمه شرقی و غربی قسمت شد. درنهایت در اکتبر ۲۰۱۴ قسمت شرقی بطور کامل ناپدید شد.

مد گاهی به صورت فصلی و در بعضی برندها به صورت هفتگی در حال تغییر است. تقاضا برای تغییر و همراه بودن با صنعت مد، روزانه رو به رشد است و همین دلیلی ‌است برای بالا رفتن مصرف تولیدات ارزان قیمت با کیفیت پایین یا به اصطلاح “فست فشن”.

گاهی مردم برای اینکه خود را با مد هماهنگ کنند لباس‌های خود را بعد از چند بار پوشیدن دورمی‌ریزند و البته به علت پایین بودن کیفیت کالا، بیشتر از آن هم قابل استفاده نیست. افزایش لباس‌های دورریخته‌شده درگورستان‌های زباله و آلودگی‌های ناشی ازمواد شوینده هم، به این چرخه آلاینده اضافه‌ می‌کند.