در مقالات قبلی یاد بگیر دات کام این مقالات را خوانده اید: “ مشکلات اولین قاعدگی دختران” و “ آیا احتمال دارد زنی که باردار است پریود شود؟” و “ با خونریزی پس از یائسگی چه کنیم؟” و در این مقاله به قاعدگی یا پریودهای دردناک، علت، راهکارهای کاهش دهنده درد، تشخیص و درمان دردهای شدید قاعدگی پرداخته می شود همچنین سه دردی که باید به آن ها توجه کرد و در پایان به کاهش درد قاعدگی از زبان طب سنتی اشاره می شود.

قاعدگی یا پریودهای دردناک چیست؟

قاعدگی یا پریود، خونریزی طبیعی واژن است که در بخشی از چرخه ماهانه هر زن اتفاق می افتد. بسیاری از خانم ها قاعدگی دردناکی دارند که به آن دیسمنوره نیز گفته می شود. این درد اغلب گرفتگی قاعدگی است که درد شدید و دردناکی در قسمت تحتانی شکم ایجاد می شود. هم چنین ممکن است علائم دیگری مانند کمر درد، تهوع، اسهال و سر درد داشته باشند. درد پریود مانند سندرم قبل از قاعدگی (PMS) نیست. زنانی که PMS دارند موجی از علایم فیزیکی و روحی را تجربه می کنند مانند افزایش وزن، نفخ، تحریک پذیری و خستگی که در نیمه دوم سیکل قاعدگی شروع می شود و بعد از شروع قاعدگی پایان می یابد.

چه چیزی باعث پریودهای دردناک می شود؟

دو نوع دیسمنوره وجود دارد: اولیه و ثانویه. هر نوع دلایل مختلفی دارد.

دیسمنوره اولیه

دیسمنوره اولیه شایع ترین نوع درد پریود است. این درد پریودی است که به دلیل بیماری دیگر ایجاد نمی شود. علت این امر معمولاً داشتن پروستاگلاندین های بیش از حد است که مواد شیمیایی ساخته شده در رحم هستند. این مواد شیمیایی باعث می شوند ماهیچه های رحم سفت و آرام شوند و همین امر باعث ایجاد گرفتگی عضلات می شود.

درد می تواند یک یا دو روز قبل از پریود خانم شروع شود و معمولا چند روز طول می کشد، اگرچه در بعضی از خانم ها بیشتر طول می کشد.

دختران جوان معمولا در شروع اولین پریود، درد دارند. هرچه مسن تر می شوند، درد کمتر می شود و شاید بعد از زایمان بهتر شوند.

دیسمنوره ثانویه

دیسمنوره ثانویه اغلب بعداً در زندگی شروع می شود. این بیماری در شرایطی ایجاد می شود که بر روی رحم یا سایر ارگان های تولید مثلی زن مانند اندومتریوز و فیبروم های رحمی تأثیر می گذارد. این نوع درد اغلب با گذشت زمان بدتر می شود. ممکن است قبل از شروع پریود، درد شروع شود و بعد از پایان قاعدگی ادامه یابد.

در مورد درد پریود چه می توان انجام داد؟

برای کمک به کاهش درد پریود خود می توانید روش های زیر را امتحان کنید:

• استفاده از یک پد گرمکن، کیسه آب گرم یا بطری آب گرم در پایین شکم

• ورزش

• حمام گرم

• انجام تکنیک های آرامش بخش مثل یوگا و مراقبه یا مدیتیشن

• هم چنین می توانید داروهای ضد درد بدون نسخه، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن مصرف کنید. این داروهای مُسکن علاوه بر تسکین درد، میزان پروستاگلاندین هایی را که رحم ایجاد می شود را کاهش می دهد و اثرات آن ها را کم می کند. این امر به کاهش گرفتگی کمک می کند. می توانید این مُسکن ها را هنگام شروع اولین علائم یا زمان شروع پریود مصرف کنید و چند روز مصرف آن را ادامه دهید.

اگر زخم معده یا دیگر مشکلاتی مانند خون ریزی معده یا مشکل کبدی دارید و یا حساسیت به آسپرین دارید، نباید این داروها را مصرف کنید. اگر در مورد مصرف مسکن ها شک دارید از پزشک داروساز سوال کنید.

اگر به اندازه کافی استراحت کنید و الکل و دخانیات مصرف نکنید می توانید به کاهش دردهای پریود خود کمک کنید.

چه موقع برای درد پریود باید از پزشک کمک بگیرید؟

برای بسیاری از خانم ها، برخی از دردها در طول قاعدگی، طبیعی است. با این حال، برای اطمینان بیشتر با پزشک خود این درد ها را مطرح کنید و برای موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:

• NSAIDs و خود درمانی ها نتواند در کنترل درد کمک کند و زندگی را مختل کند.

• گرفتگی ناگهان بدتر می شود.

• بیش از 25 سال دارید و برای اولین بار دچار انقباضات شَدید رحمی شُدید.

• همراه با درد پریود، تب دارید.

• حتی وقتی پریود نمی شوید، درد دارید.

چگونه می توان علت درد شدید را تشخیص داد؟

برای تشخیص علت درد شدید، پزشک تاریخچه پزشکی را از شما سؤال می کند و معاینه لگن انجام می دهد. اگر سونوگرافی یا آزمایشی دارید بررسی می کند. اگر دیسمنوره ثانویه دارید، احتمالا لاپاروسکوپی شوید، این جراحی است که به پزشک این امکان را می دهد تا به داخل بدن شما نگاه کند.

درمان دردهای شدید پریود چیست؟

اگر درد پریود شما دیسمنوره اولیه است و نیاز به درمان دارویی دارید، پزشک شاید از روش های هورمونی کنترل بارداری مثل قرص، چسب پچ، حلقه واژنی یا آی یو دی (IUD) استفاده کند. یکی دیگر از گزینه های درمانی ممکن است داروهای تسکین دهنده درد باشد.

اگر دیسمنوره ثانویه دارید، درمان شما به شرایطی که باعث ایجاد مشکل می شود بستگی دارد. در بعضی موارد ممکن است شما به جراحی نیاز داشته باشید.

به این سه درد توجه کنید

در قاعدگی دردهایی مثل حساس شدن سینه ها، گرفتگی ها و درد پا یا پشت طبیعی است، ولی برخی دردها هشدار دهنده است. در این قسمت مقاله دکتر اوز، سه علامت هشدار دهنده دردناک را گوشزد می کند که این دردها نیاز به توجه دارد.

درد در بدن به طور خاص با سیستم عصبی مرکزی حس می شود. بعضی از افراد تحمل بالایی در برابر درد دارند، در حالی که برخی به هر دردی واکنش نشان می دهند. به همین دلیل یک مقیاس شدت درد مانند نمونه زیر برای کمک به تشخیص و توصیف نوع درد مفید است. این مقیاس از 0 تا 10 تقسیم بندی می شود. هرچه عدد بالاتر باشد، درد بیشتر می شود. نمودار از حالت بدون درد تا شدیدترین را نشان می دهد.

بسیاری از افراد درد را نادیده می گیرند و به آن بی توجه هستند مگر این که شدیدترین رتبه یعنی 10 را داشته باشد. گاهی با داشتن شدیدترین دردها نیز باز هم بیماری، اشتباه تشخیص داده می شود.

سه درد متداول وجود دارد که بسته به شدت آن ها باید به پزشک مراجعه کرد و نیاز به توجه بیشتر دارد.

درد اول: گرفتگی ساق پا

تصور کنید که درد و تیر کشیدن خفیف ساق پا که به آن گرفتگی عضله پا یا اسب چارلی نیز می گویند، ناشی از خوابیدن در یک موقعیت نامطلوب و یا کمبود آب بدن است، اما می تواند نشانه مشکل جدی تری باشد که به آن ترومبوز سیاهرگی عمقی یا DVT می گویند.

DVT شرایطی است که یک لخته خون در یک یا چند رگ عمیق، معمولاً در پاها تشکیل می شود. سپس لخته، جریان خون را مسدود می کند و باعث درد می شود. این درد هشداری برای زندگی شماست. گاهی این لخته به سمت ریه ها حرکت می کند و اکسیژن رسانی به بدن را مختل می کند.

چه زمانی باید با پزشک صحبت کنید؟ اگر درد ساق پا در مقیاس درد، عدد 2 یا 3 باشد شخص خوش شانسی هستید و تنها یک گرفتگی است. اگر درد مدام بیشتر می شود و به مقیاس 5 یا 6 یا 7 یا بالاتر می رسد، آن ناحیه را فشار دهید و سریعا به بیمارستان مراجعه کنید شاید اخیراً با هواپیما مسافرت کرده اید یا بیش از حد معمول بی تحرک هستید، حتما به پزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید DVT نیست.

درد دوم: درد کمر

گاهی به دلیل بلند کردن جسم سنگینی، دچار کمر درد می شوید که تصور معقولی است ولی گاهی درد کمر نشانه سنگ کلیه است. به طور معمول، کلیه ها به عنوان فیلتر بدن عمل می کنند – مواد زائد سمی را از خون خارج می کنند و آن را از طریق ادرار خارج می کنند. با این حال، گاهی، کمبود آب بدن، باکتری ها یا عوامل ارثی باعث می شوند که این مواد زاید در کلیه ها جمع شوند و رسوبات کوچک و سختی را ایجاد کنند که می توانند در مسیر مثانه قرار گیرند. در نتیجه انسداد مسیر مثانه، ادرار به عقب بر می گردد و باعث التهاب کلیه و سیگنال های درد شدیدی می شوند.

اشاره دقیق محل درد و توصیف شدت آن به کمک مقیاس درد یکی از بهترین راه ها برای تشخیص علت درد توسط پزشک است. کلیه ها در پشت تمام اعضای بدن، در هر دو طرف ستون فقرات قرار دارند. بنابراین اگر دردی که تجربه می کنید در نزدیکی “استخوان کتف” در زیر دنده ها باشد، شاید نشانه ای از سنگ کلیه باشد. اگر درد پایین ستون فقرات باشد، احتمالاً درد کمر همراه با بلند کردن نادرست اجسام یا فشار دیگر است.

درد 3: پریود های دردناک

سرانجام درد شکم در زمان پریود می تواند نشانه گرفتگی بیش از حد نرمال باشد – این می تواند نشانه آندومتریوز باشد. اگر درد در طی پریود مدام بیشتر و بیشتر می شود و به عددهای بالای مقیاس درد یعنی 8، 9 یا 10 می رسد، شاید شما یکی از چند میلیون زن باشید که از این اختلال دردناک رنج می برید.

معمولا، هر ماه، بافت زیرین رحم تجزیه و می ریزد و در این روند گرفتگی ایجاد می کند. در آندومتریوز، بعضی از بافت های رحمی یا “لایه پریود” در جایی که نباید باشد مثل لایه شکمی، قرار می گیرد. به طرز عجیبی، وقتی آن بافت به خارج از رحم حرکت می کند، هم چنان مانند بخشی از پریود عمل می کند، بنابراین بدون این که بدن بتواند آن را آزاد کند، تورم و گرفتگی ایجاد می کند و این فرایند، باعث درد شدیدی می شود.

بایستی هرچه سن فرد بیشتر می شود، درد پریود او کمتر شود نه بدتر. بنابراین اگر متوجه شدید درد پریودهای شما به مرور زمان بدتر شده است به آن اهمیت دهید و به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید.

درمان دردهای قاعدگی در طب سنتی

در زیر چند خطی از درمان دردهای قاعدگی در طب سنتی جمع آوری شده است.

درمان درد قاعدگی از دکتر خیر اندیش:

الف) بادکش زیر شکم و کمر ۲۱ مرحله یک شب در میان

ب) شبی یک لیوان عرق رازیانه همراه با یک قاشق مرباخوری عسل به غیر زمان پریودی (۱۲۰ شب)

ج) درمان اورژانسی: دم کرده دارچین و زنجفیل یا شوید

درمان درد قاعدگی از استاد تبریزیان:

حنا گذاشتن بر روی سر (موجب می شود جریان خون بالا برود)

داروی ابهل (قاعده آور)

خوردن آب شوید با عسل (شوید را بپزید و آب آن را صاف کرده با عسل مخلوط کنید و بخورید)

قرص خون

درمان درد قاعدگی از دکتر حسین روازاده:

استفاده از ویتامین های گروه B به خصوص B6 برای شل شدن عضلات رحم و اسپاسم

مصرف کلسیم و منگنز

نوشیدن شیر بادام

دم کرده یک قاشق غذاخوری آویشن شیرازی و پونه کوهی با عسل و مصرف به صورت گرم

دم کرده دارچین با عسل

اضافه کردن یک قاشق غذاخوری بارهنگ به یک لیوان آب جوش، کمی شیرین کرده و روزی 3 بار و هر بار یک لیوان میل کنید.

برای تسکین درد در ناحیه لگن و زیر شکم از دم کرده زیر به صورت گرم استفاده کنید:

یک قاشق غذاخوری نعناع + یک قاشق غذاخوری پونه کوهی را با سه لیوان آب جوش به مدت 30 دقیقه دم کنید و آن را گرم گرم با عسل میل نمایید.

یک قاشق مرباخوری پودر دارچین + نصف قاشق چای خوری پودر زنجبیل را به مدت 30 دقیقه دم کرده و گرم گرم با عسل میل نمایید.

در صورتی که خون ریزی زیاد باشد، اول عدس را در ماهی تابه بدون روغن بو بدهید تا قهوه ای رنگ شود پس از سرد شدن یک برابر وزن آن شکر (ترجیحاً شکر سرخ یا قهوه ای) اضافه کرده و با هم آسیاب کنید. روزی 4 بار و هر بار 1 قاشق غذاخوری مانند قاووت با کمی آب میل نمایید.

در چهار روز اول پریود در صورت دردناک بودن هر روز 2 قاشق غذاخوری شوید خشک نیم کوب شده را در دو لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان باقی بماند آن را صاف کرده و با عسل شیرین میل نمایید. در هر روز تا 3 بار تکرار شود.

به پهلو دراز کشیده و یک پتو روی خود بویژه کمر و شکم خود بیندازید و استراحت کنید تا درد تسکین یابد.

چهار روز اول از حمام رفتن پرهیز کنید.

غذاهای سرد و نفاخ نخورید.

صبحانه حتماً از غذای گرم مانند ارده- عسل یا کنجد- عسل یا گردو- خرما یا حلوا ارده استفاده کنید؛ هم چنین خوردن یک لیوان آب جوشیده با یک قاشق عسل مفید می باشد.

ترجمه: سمیه مظفری