بسیاری از مردم فکر می­کنند خلاقیت یک استعداد ذاتی است و فرزندانشان یا ذاتا خلاق هستند یا نه. همانطورکه می دانید تمام کودکان هوش یکسانی ندارند، همین طور به یک اندازه نیز خلاق نیستند. اما درواقع، خلاقیت بیشتر یک مهارت است تا استعداد ذاتی، که والدین می­توانند آن را در فرزندشان تقویت کنند.

­ازآنجاییکه خلاقیت، کلید موفقیت در هر کاری است، جزو لازم سلامتی و خوشبختی نیز محسوب می­شود و مهارت، اصلی مهم در پرورش فرزندان می­باشد. خلاقیت صرفا به موسیقی و هنر محدود نمی­شود- در علوم، ریاضی و حتی هوش هیجانی و اجتماعی هم الزامی است. افراد خلاق انعطاف پذیرتر هستند و مشکلات را راحت­تر حل می­کنند که موجب می­شود خود را بیشتر با پیشرفت­های تکنولوژیکی وفق داده و با تغییرات سازگار باشند- همچنین از موقعیتها بهتر بهره می­برند.

بسیاری از پژوهشگران بر این باورند که ما اساسا تجربیات کودکی خود را بنحوی انتخاب می­کنیم که خلاقیت مان را محدود می­کند. شرکت­های تولید اسباب بازی و ایجاد سرگرمی جریان بی پایانی از شخصیت­ها، تصاویر، لوازم و طرح­های پیش ساخته را در ذهن کودک نهادینه می­کنند و موجب می­شوند کودک دیگر از تصورات خود استفاده­ای نکند. دیگر نیازی نیست کودکان تکه چوبی را در داستانی خیالی شمشیر تصور کنند. بلکه می­توانند با شمشیرهای لیزری مخصوص با لباسهای مبدل در هر نقشی که بخواهند، به بازی جنگ ستارگان بپردازند.

در ادامه به ایده­هایی برای پرورش خلاقیت در کودکان می­پردازیم:

منابع مورد نیاز را برای بروز خلاقیت فراهم کنید.

اصلی­ترین منبع، زمان است. کودکان نیاز دارند زمان زیادی را به بازی­های بدون ساختار، کودکانه و تخیلی بپردازند- بدون کنترل بزرگترها و میانجی­گری تبلیغات تجاری.

فضای فیزیکی نیز یکی دیگر از منابع مورد نیاز کودک شماست. اگربه شلوغی و بریز و بپاش­های خلاقانه اهمیتی نمی­دهید، فضایی را به کودکتان اختصاص دهید تا بتواند شلوغ کند. مثل اتاق زیرشیروانی، اتاقی برای رنگ آمیزی در گاراژ، و یا گوشه­ای از اتاق نشیمن برای بازی با لگو.

دفعه ی بعدی که کسی از شما درمورد هدیه برای فرزندتان سوال کرد، هدایایی همچون لوازم هنری، دوربین­های ارزان قیمت، لوازم و لباس­های مبدل و مواد مخصوص ساخت و ساز پیشنهاد بدهید. تمام این لوازم را در سطل­های جدا بگذارید تا فرزندتان براحتی آنها را مدیریت کند.

خانه خود را به محلی برای بروز خلاقیت تبدیل کنید.

علاوه بر فضاهای خلاق، به محیطی خلاقانه نیز احتیاج دارید.

باوجود ایده­ها و نظرات مختلف، فرزندتان را در نظرات و ایده­هایی که به ذهنش می­رسد، تشویق کنید. برای مثال در زمان شام، در مورد ایده­هایی برای آخر هفته که بطور ناگهان به ذهن خطور می­کنند، صحبت کنید و بچه­ها را تشویق کنید به کارهایی که قبلا انجام نداده­اند، فکر کنند. نگویید فلان ایده­ها امکان پذیر نیستند یا این ایده­ها از همه بهترند. تمرکز روی فعالیت­های خلاقانه باید به مرور انجام پذیرد: خلق  و سپس ارزیابی ایده­های نو.

اجازه دهید کودکتان اشتباه کند و شکست بخورد. بله شکست. کودکانی که از شکست و مورد قضاوت قرار گرفتن می­ترسند، خلاقیت خود را محدود کرده­اند. اشتباهات اخیر خود را برایشان تعریف کنید تا برای آنها نیز طبیعی شود. خندیدن به اشتباهاتتان هنگام تعریف کردن آنها شادی­بخش خواهد بود.

نوآوری و خلاقیت را جشن بگیرید. دیوارتان را از هنرمندی­ها و خلاقیت فرزندان پر کنید. هنرمندان، موسیقی­دان­ها و دانشمندان مورد علاقه­تان را به آنها معرفی کنید. شور و اشتیاق خود را به معماری، عکاسی یا گروه جدید موسیقی که عاشق آلبومشان هستید، نشان دهید. از تکنولوژِ­های جدیدی مثل توییتر استقبال کنید تا فرزندتان، تغییر را هیجان انگیز بشمارد نه خسته کننده و تهدید آمیز.

به فرزندان اختیار و آزادی عمل بدهید تا ایده­های خود را کشف کنند.

رئیس موابانه عمل نکنید به قول عامیانه رئیس بازی نکنید. زندگی کردن با ترس از اجازه نگرفتن برای کاری یا به دانشگاه خوب نرفتن را بس کنید. رفتن به دانشگاههای عالی دلیلی بر شادتر بودن نیست. اگر برای هر کاری کودک را ملزم به اجازه گرفتن از والدین یا بزرگترها کنید، اعتماد به نفس او کم می شود.

محدودیت­ها و مشکلات بیرونی، انعطاف پذیری در فکر کردن را از کودک می گیرد بنابراین باید در این موارد با آنها صحبت کنید. در پژوهشی آمده که نشان دادن چگونگی سرهم کردن یک مدل، خلاقیت کودک را محدود می­کند.

فرزندانتان را به مطالعه تفریحی و شرکت در امور هنری تشویق کنید.

مدت زمان کمتری را به تلویزیون و بازی­های کامپیوتری اختصاص دهید تا فرزندتان زمان بیشتری برای فعالیت­های خلاقانه همچون تمرین یک نمایش، نقاشی، و خواندن تمام کتاب­های نویسنده مورد علاقه­اش داشته باشد.

به فرزند خود فرصت بدهید تا افکار متضادش را بیان کند.

اجازه بدهید با شما مخالفت کنند. بگذارید بتوانند برای هر راه حل بیش از یک مسیر، و برای هر مسئله بیش از یک راه حل بیابند. زمانیکه مسئله­ای را با موفقیت حل کردند، از آنها بخواهید آن را به روش دیگری حل کنند (همان مسئله، با مسیر متفاوت). سپس بخواهید راه حل­های مختلفی پیدا کنند.

بخاطر بروز یک خلاقیت به آنها پاداش ندهید.

در اینصورت، انگیزه کودک از پرورش خلاقیت دور شده و کیفیت پاسخ­ها و انعطاف­پذیری افکارش محدود خواهند شد.

بجای انگیزش بخشیدن به کودک با جوایز مختلف، اجازه دهید کودکتان تسلطش را در فعالیت­های خلاقانه­ای که علاقه ذاتی به آنها دارد، تقویت کند. بعنوان مثال بجای اینکه به کودکتان بخاطر نواختن پیانو پاداش بدهید، بگذارید کاری را انجام دهد که بیشتر لذت می­برد – شاید حتی این کار نشستن پشت میز و نقاشی یا درس خواندن باشد.

دست از اهمیت دادن به دست آوردهای فرزندتان بردارید.

بجای محصول، به فرآیند کار و خلاقیت کودک توجه کنید که یکی از راههای آن پرسیدن سوال راجع به فرآیند انجام آن کار است- به تو خوش گذشت؟ کارت تمام شد؟ کدام قسمتش را بیشتر دوست داشتی؟

امیدواریم که روش های بالا در پرورش و تقویت خلاقیت فرزندتان کمک کند.

ترجمه: پروا روزبه جوان