زردی در نوزادان بسیار شایع است. زردی با زرد شدن رنگ پوست و سفیدی چشم نوزاد تشخیص داده می شود. زردی به علت افزایش بیلی روبین در خون است. بیلی روبین در حالت طبیعی از تجزیه گلبول های قرمز خون ایجاد می شود.

به طور طبیعی بیلی روبین در کبد به صورت صفرا از میان روده ها دفع می شود. زردی زمانی اتفاق می افتد که سرعت ساخته شدن بیلی روبین سریعتر از دفع آن توسط کبد باشد.

چرا سطح بیلی روبین در اغلب نوزادان بالاست؟

نوزادان نسبت به بالغین، بیلی روبین بیشتری تولید می کنند چون تغییرات خونی و گلبولی در نوزادان سریعتر است.

کبد نوزاد هنوز در حال تکامل یافتن است پس توانایی کافی برای دفع بیلی روبین زیاد از حد را ندارد.

مقدار زیادی از بیلی روبین قبل از این که نوزاد به شکل مدفوع یا ادرار دفع کند، توسط روده ها جذب می شود.

سطح بالای بیلی روبین – معمولا بالای 25 میلی گرم – می تواند باعث کری یا صدمات مغزی در برخی کودکان شود. در موارد نادر، بالا بودن بیلی روبین سبب عفونت یا مشکلات تیروئیدی می شود. دانشگاه پزشکی کودکان آمریکا توصیه می کند که همه نوزادان چند روز بعد از تولد از لحاظ ابتلا به زردی مورد معاینه قرار گیرند.

انواع زردی نوزادان

• زردی فیزیولوژی یا زردی معمولی

بیشتر نوزادان دچار زردی خفیف می شوند که به علت عدم تکامل کافی کبد است و به تدریج بیلی روبین افزایش می یابد. این نوع زردی معمولا در 2 تا 4 روزگی نوزاد پدیدار می شود و در 1 تا 2 هفتگی از بین می رود.

• زردی زودرس

این نوع زردی در کودکان نارس مکررا تکرار می شود چون این نوزادان به علت نارس بودن توانایی کمتری در دفع بیلی روبین دارند، بنابراین مقدار بیلی روبین در کودکان نارس بیشتر از کودکان کامل و رسیده است. به منظور اجتناب از عوارض زردی در این کودکان بایستی به کمک درمان های پزشکی سطح بیلی روبین را پایین آورد.

• زردی شیر

زردی شیر در 1 تا 2% از شیرخواران زمانی اتفاق می افتد که کودک از شیر مادر تغذیه می کند. در این نوع زردی، موادی در شیر سینه مادر تولید می شود که از دفع بیلی روبین از طریق روده ها جلوگیری می کند، بنابراین سطح بیلی روبین در بدن افزایش می یابد. معمولا در روزهای اول شیردهی، مادر هنوز شیر کافی ندارد، کودک به سختی شیر را به دست می آورد. زردی شیردهی از 3 تا 5 روز اول آغاز می شود و در 3 تا 12 هفتگی به تدریج از بین می رود.

• زردی ناسازگاری گروه خونی

اگر گروه خون کودک با مادر ناسازگار باشد، بدن مادر آنتی بادی هایی بر علیه گلبول های قرمز خون کودک تولید می کند و آن ها را نابود می کند و این عامل سبب افزایش ناگهانی بیلی روبین در خون کودک می شود. زردی ناسازگاری گروه خونی ممکن است از روزهای ابتدایی زندگی نوزاد آغاز شود. مشکلات إرهاش (Rh) خون فقط یک بار باعث زردی شدید و حاد می شود اما امروزه با تزریق گلوبولین ایمنو Rh به مادر تا 72 ساعت بعد از زایمان از تولید آنتی بادی های ضرر رساننده به کودک جلوگیری می شود.

علایم و تشخیص زردی

زردی معمولا بین روزهای دوم و سوم زندگی نوزاد پدیدار می شود. علایم از سر شروع می شود و به تدریج قسمت های پایین تر را درگیر می کند. وقتی نوزاد زردی می گیرد ابتدا پوست صورت سپس سینه، شکم و در نهایت پاها زرد رنگ می شود. همچنین چشم های نوزاد بیشتر سفید رنگ می شود تا زرد رنگ.

اغلب نوزادان یک تا دو روز بعد از تولد از بیمارستان مرخص می شوند. بنابراین بهترین زمان برای معاینه زردی نوزاد توسط پزشک، قبل از ترخیص از بیمارستان است. اگر پزشک علایم زردی را تشخیص نداد والدین بایستی یک تا دو هفته دیگر در منزل، توجه به علایم زردی نوزاد داشته باشند.

بنابراین هر گونه زردی پوست یا چشم باید مورد توجه قرار گیرد و سریعا به پزشک مراجعه شود.

برای اطمینان بیشتر در مطب دکتر یا بیمارستان، نمونه کوچکی از خون نوزاد برای آزمایش اندازه گیری سطح بیلی روبین خون گرفته می شود.

در موارد زیر حتما و سریعا از پزشک کمک بطلبید

• زردی در طی 24 ساعت اول زندگی نوزاد قابل ملاحظه باشد.
• زردی با سرعت و شدت به تمام بدن گسترش یافته است.
• دمایی که از مقعد نوزاد گرفته می شود بالای 37.8 درجه سانتی گراد باشد.
• اگر نوزاد به نظر ناخوش و بیمار باشد.

در این موارد نیز نظر پزشک را جویا شوید: تغییر رنگ نوزاد بیشتر شده است، نوزاد خوب شیر نمی خورد و یا در هنگام تغذیه کسل و خواب آلود است. بنابراین اگر تشخیص زردی در منزل برای شما مشکل است، تنها توجه و بررسی کنید اگر چشم یا پوست نوزاد زرد رنگ شده است به دکتر مراجعه کنید.

درمان زردی نوزاد

در زردی متوسط، 1 تا 2 هفته اول، نوزاد خودش در مقابل افزایش بیلی روبین مقاومت نشان می دهد. اما در سطوح بالای زردی، نور درمانی توسط نورهای ویژه ای انجام می شود تا زمانی که، نوزاد از زردی رهایی پیدا کند.

تغذیه مکرر از شیر مادر انجام شود و در برخی موارد با نظر پزشک حتی مکمل های ویژه غذایی به نوزاد داده شود تا به دفع بیلی روبین از روده کمک کند. در موارد نادری ممکن است نیاز به تعویض خون کودک باشد تا بیلی روبین اضافی را از خون خارج کنند.

اگر زردی شیرخوار از شیر مادر باشد و مدام پیشرفت کند ممکن است پزشک توصیه کند که موقتا شیردهی را قطع نمایند. در این دوران بایستی شیر مادر دوشیده شده و دور ریخته شود.

اگر میزان بیلی روبین خون زیاد است ممکن است کودک شما با بستری در بیمارستان تحت درمان قرار گیرد. تنها اگر یک بار سطح بیلی روبین افت کند درمان را متوقف می کنند و خیلی بعید است که دوباره بیلی روبین بالا رود و نیاز به درمان مجدد باشد.

ترجمه: سمیه مظفری

مطالب مرتبط:

• علت گریه کودکان و نوزادان چیست ؟ و چگونه می شود آنها را آرام کرد؟
• نوشاندن آب به نوزاد
• خوراندن به كودكان
• علائم استرس در كودكان