سندرم پای بی قرار یا RLS یک اختلال در بخشی از سیستم عصبی است که باعث تحریک یا تمایل شخص برای حرکت دادن پاها می شود. از آنجائی که معمولا باعث برهم خوردن خواب می شود به عنوان اختلال خواب نیز مطرح می شود.

نشانه های سندرم پای بی قرار

افراد مبتلا به سندرم پای بی قرار احساس ناخوشایندی در پاهایشان دارند، گاهی اوقات این احساس را در دست ها یا دیگر بخش های بدن دارند و برای خلاص شدن از این احساس به ناچار پای خود را حرکت می دهند. این احساس ناخوشایند معمولاً در ساق پا اتفاق می‌افتد ولی می‌تواند در هر جای اندام تحتانی از مچ پا گرفته تا ران احساس شود.

فرد مبتلا دچار احساس ناخوشایندی در پاها می شود و آن را به صورت احساس خارش، گزگز، مورمور شدن یا گاهی اوقات مانند حرکت حشرات روی پوست توصیف می کند. این احساس معمولا هنگام استراحت بدتر می شود مخصوصا زمانی که شخص دراز کشیده یا برای مدت طولانی می نشیند.

شدت نشانه های RLS متفاوت است و دامنه آن می تواند از خفیف تا غیر قابل تحمل توصیف شود. نشانه ها می توانند در آمد و رفت باشند شدت آن ها نیز متفاوت است. این علائم معمولا عصر و هنگام شب وخیم تر می شوند. برای برخی افراد علائم ممکن است باعث اختلال شدید در خواب شبانه شود که می تواند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار دهد. این افراد به صورت بی‌اختیار حرکات ناگهانی به اندامهای خود در حین خواب می‌دهند. بعضی افراد صدها بار در طی شب اندام‌های خود را حرکت می‌دهند. این حرکات نه تنها باعث اختلال خواب این افراد می‌شود بلکه سبب اختلال خواب اطرافیان آنها نیز می‌گردد.

چه کسانی سندرم پای بی قرار دارند؟

بیش از 10 درصد جمعیت ایالات متحده به سندرم پای بیقرار مبتلا هستند. هم مردها و هم زن ها به سندرم پای بیقرار مبتلا می شوند اما در زنان این حالت بیشتر رایج است و امکان دارد در هر سنی شروع شود، حتی در کودکان کم سن. بیشتر افرادی که سخت مبتلا می شوند میانسال یا مسن هستند.

زمانی که نشانه ها متناوب یا خفیف باشند RLS اغلب تشخیص داده نمی شود یا اشتباه تشخیص داده می شود اما اگر به درستی تشخیص داده شود درمان آن موفقیت آمیز است.

علل سندرم پای بی قرار چیست؟

به طور کلی پزشکان علت دقیق سندرم پای بی قرار را نمی دانند ولی گمان می کنند که ژن می تواند در این مورد نقش داشته باشد. تقریبا نیمی از افراد با RLS یک عضو خانواده شان این وضعیت را دارد.

عوامل دیگری که با پیشرفت یا وخیم تر شدن سندرم پای بیقرار مرتبط است شامل:

بیماری مزمن: بیماری های مزمن خاص و شرایط پزشکی شامل کمبود آهن، بیماری پارکینسون، شکست کلیه، دیابت و نوروپاتی محیطی (التهاب چندین عصب محیطی) اغلب شامل نشانه های RLS است. درمان این شرایط معمولا به رفع برخی علائم RLS کمک می کند.

داروها: برخی از انواع داروها شامل داروهای ضدتهوع، داروهای ضد روان پریشی، داروهای ضد افسردگی و داروهای سرماخوردگی و آلرژی حاوی آرامبخش، آنتی‌هیستامین‌ها ممکن است باعث بدتر شدن علائم شوند.

بارداری: برخی از زنان در طول دوران بارداری سندرم پای بیقرار را تجربه می کنند، مخصوصا سه ماه آخر بارداری. علائم معمولا در طول یک ماه بعد از وضع حمل از بین می روند.

فاکتورهای دیگر شامل مصرف الکل و محروميت از خواب ممکن است علائم را وخیم تر کند. بهبود خواب و حذف الکل می تواند به از بین بردن نشانه ها کمک کند.

تشخیص سندرم پای بیقرار

هیچگونه آزمایش پزشکی برای تشخیص RLS وجود ندارد، پزشک ممکن است آزمایش خون و دیگر تست ها را انجام دهد تا مشخص کند که شرایط دیگر به این حالت ربطی ندارند. تشخیص RLS مبنی بر علائم بیمار و پاسخ به سوالات مرتبط به سابقه خانوادگی نشانه های مشابه، داروهایی که استفاده می شود، وجود نشانه ها یا شرایط پزشکی دیگر یا مشکلات خواب آلودگی روزانه است.

درمان سندرم پای بیقرار

درمان RLS برای کاهش نشانه ها هدف قرار می گیرد، در افراد با سندرم پای بی قرار خفیف یا ملایم، تغییرات سبک زندگی همچون شروع برنامه ورزشی مرتب، ایجاد الگوی خواب منظم و کاهش یا حذف مصرف کافئین، الکل و تنباکو ممکن است مفید باشد. درمان RLS به شرایط بستگی دارد.

دیگر درمان های غیرداروئی می تواند شامل:

• ماساژ پاها
• حمام گرم یا پدهای حرارتی یا به کار بردن تکه های یخ روی پاها
• عادت های خواب خوب
• پدهای ویبره ای که Relaxis نامیده می شوند

برخی داروها ممکن است برای درمان RLS مفید باشند اما داروهای مشابه برای همه مفید نیستند. در واقع دارویی که نشانه ها را در یک نفر کاهش می دهد ممکن است در شخص دیگر باعث وخیم تر شدن نشانه ها شوند. به عبارت دیگر دارویی که برای مدتی تاثیر می گذارد ممکن است تاثیرش در دراز مدت از بین برود.

داروهایی که برای درمان RLS استفاده می شود:

داروهای دوپامینرژیک، که روی دوپامین (نوعی پیام رسان عصبی) انتقال دهنده عصبی در مغز عمل می کنند. Neupro ،Mirapex و Requip داروهای مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان RLS ملایم و شدید هستند. داروهای دیگر مانند لوودوپا نیز ممکن است تجویز شود.

• بنزودیازپین یک دسته ای از داروهای آرام بخش هستند که ممکن است برای کمک به خواب استفاده شوند اما این دسته از داروها در طول روز موجب خواب آلودگی می شوند.
• داروهای مخدر ممکن است برای دردهای شدید استفاده شوند.
• داروهای ضدتشنج یا ضد صرع مانند تِگْرِتول، Lyrica، گاباپنتین و Horizant

اگرچه هیچ درمانی برای سندرم پای بیقرار وجود ندارد ولی درمان های معمول می تواند شرایط را کنترل، علائم را کاهش و خواب را بهبود ببخشد.

ترجمه: زهرا صانعی