عشق به امام علی علیه السلام، و طاقت نداشتن تحمل آن

(پس از بازگشت از جنگ صفّین، یکی از یاران دوست داشتنی امام، سهل بن حُنیف از دنیا رفت.) و درود خدا بر او، فرمود: اگر کوهی مرا دوست بدارد، درهم فرو می ریزد.

روش تبریک گفتن در تولد فرزند

در حضور امام، شخصی با این عبارت، تولد نوزادی را تبریک گفت «قدم دلاوری یکه سوار مبارک باد.» حضرت فرمود:

چنین مگو! بلکه بگو: خدای بخشنده را شکر گزار باش و نوزادِ بخشیده بر تو مبارک باشد، امید که بزرگ شود و از نیکوکاری اش بهره مند گردی!.

روش خواستن از خدا

و درود خدا بر او، فرمود: هرگاه از خدای سبحان درخواستی داری، ابتدا بر پیامبر اسلام (ص) درود بفرست، سپس حاجت خود را بخواه، زیرا خدا بزرگوارتر از آن است که از دو حاجت درخواست شده، یکی را برآورد و دیگری را باز دارد.

روش مناجات کردن

(آنگاه که گروهی او را ستایش کردند، فرمود:) بار خدایا! تو مرا از خودم بهتر می شناسی، و من خود را بیشتر از آنان می شناسم؛ خدایا! مرا از آنچه اینان می پندارند، نیکوتر قرار ده و آنچه را که نمی دانند بیامرز.

ارزش دعا، صدقه و زکات دادن

و درود خدا بر او، فرمود: ایمان خود را با صدقه دادن، و اموالتان را با زکات دادن نگاه دارید، و امواج بلا را با دعا از خود دور سازید.

روش نویسندگی

(به نویسنده خود عبیدالله بن ابی رافع دستور داد:) در دوات، لیقه بینداز، نوک قلم را بلندگیر، میان سطرها فاصله بگذار، و حروف را نزدیک به یکدیگر بنویس، که این شیوه برای زیبایی خط بهتر است.

روش تسلیت گفتن

(مردی را در مرگ یکی از خویشاوندان چنین تسلیت گفت:) مردان از شما آغاز نشده، و به شما نیز پایان نخواهد یافت. این دوست شما به سفر می رفت، اکنون پندارید که به یکی از سفرها رفته؛ اگر او باز نگردد شما به سوی او خواهید رفت.

عطر خوب

(تجمل و زیبایی، بهداشتی) و درود خدا بر او، فرمود: چه خوب است عطر مشک، تحمل آن سبک و آسان، و بوی آن خوش و عطر آگین است.

راه جذب دل ها

و درود خدا بر او، فرمود: دل های مردم گریزان است، به کسی روی آورند که خوشرویی کند.

 خوبی ها

همانا ارزشمندترین بی نیازی عقل است، و بزرگترین فقر بی خردی است، و ترسناک ترین تنهایی خود پیندی است و گرامی ترین ارزش خانوادگی، اخلاق نیکوست.

شناخت نیکی ها و خوبی ها

(از امام پرسیدند: «خیر» چیست؟. فرمود:) خوبی آن نیست که مال و فرزندت بسیار شود، بلکه خیر آن است که دانش تو فراوان، و بردباری تو بزرگ و گران مقدار باشد، و در پرستش پروردگار در میان مردم سرفراز باشی، پس اگر کار نیکی انجام دهی شکر خدا به جای آوری، و اگر بد کردی از خدا آمرزش خواهی. در دنیا جز برای دو کس خیر نیست؛ یکی گناهکاری که با توبه جبران کند، و دیگر نیکوکاری که در کارهای نیکو شتاب ورزد.

 روانشناسی زن و مرد

و درود خدا بر او، فرمود: غیرت زن، کفر آور، و غیرت مرد نشانه ایمان اوست.

تفاوت اخلاقی مردان و زنان

و درود خدا بر او، فرمود: برخی از نیکو ترین خلق و خوی زنان، زشت ترین اخلاق مردان است، مانند تکبّر، بخل، هرگاه زنی متکبّر باشد، بیگانه را به حریم خود راه نمی دهد، و اگر بخیل باشد، اموال خود و شوهرش را حفظ می کند، و چون ترسان باشد، از هر چیزی که به آبروی او زیان رساند فاصله می گیرد.

 عبرت از مرگ یاران

و درود خدا بر او، (در پی جنازه ای می رفت و شنید که مردی می خندد،) فرمود: گویی مرگ بر غیر ما نوشته شده و حق جز بر ما واجب گردید، و گویا این مردگان مسافرانی هستند که به زودی باز می گردند، در حالی که بدن هایشان را به گورها می سپاریم، و میراثشان را می خوریم. گویا ما پس از مرگِ آنان، جاودانه ایم!. آیا چنین است، که اندرز هر پند دهنده ای از زن و مرد را فراموش می کنیم و خود را نشانه تیرهای بلا و آفات قرار دادیم؟

انسان ها و انواع آزمایش ها

و درود خدا بر او، فرمود: چه بسا کسی که با نعمت هایی که به او رسیده، به دام افتد، و با پرده پوشی بر گناه، فریب خورد، و با ستایش شدن، آزمایش گردد؛ و خدا هیچ کس را همانند مهلت دادن، نیازمود.

شگفتی از ضد ارزش ها

و درود خدا بر او، فرمود: در شگفتم از بخیل، به سوی فقری می شتابد که از آن می گریزد، و سرمایه ای را از دست می دهد که برای آن تلاش می کند. در دنیا چون تهیدستان زندگی می کند، اما در آخرت چون سرمایه داران محاکمه می شود. و در شگفتم از متکبّری که دیروز نطفه ای بی ارزش، و فردا مرداری گندیده خواهد بود و در شگفتم از آن کس که آفرینش پدیده ها را می نگرد و در وجود خدا تردید دارد! و در شگفتم از آن کس که مردگان را می بیند و مرگ را از یاد برده است، و در شگفتم از آن کس که پیدایش دوباره را انکار می کند در حالی که پیدایش آغازین را می نگرد، و در شگفتم از آن کس که خانه نابود شدنی را آباد می کند، اما جایگاه همیشگی را از یاد برده است.

راه درمان روان (روانکاوی، روانشناسی بالینی)

و درود خدا بر او، فرمود: همانا این دل ها همانند بدن ها افسرده می شوند، پس برای شادابی دل ها، سخنان زیبای حکمت آمیز را بجویید.

حسادت و بیماری

و درود خدا بر او، فرمود: شگفتا که حسودان از سلامتی خود غافل مانده اند!!.

 تاثیر عوامل زیست محیطی در سلامت

و درود خدا بر او، فرمود: در آغاز سرما خود را بپوشانید، و در پایانش آن را دریابید، زیرا با بدن ها همان می کند که با برگ درختان خواهد کرد: آغازش می سوزاند، و پایانش می رویاند.

ضرورت پرهیز از بدگمانی

و درود خدا بر او، فرمود: شایسته نیست به سخنی که از دهان کسی خارج شد، گمان بد ببری، چرا که برای آن برداشت نیکویی نیز می توان داشت.

ضرورت پرهیز از جدال و درگیری

و درود خدا بر او، فرمود: هر کس که از آبروی خود بیمناک است، از جدال بپرهیزد.

صبرو پیروزی

و درود خدا بر او، فرمود:  انسان شکیبا، پیروزی را از دست نمی دهد، هر چند زمان آن طولانی شود.

قدرت و زورگویی

و درود خدا بر او، فرمود: هر کس قدرت به دست آورد (قدرت منهای دین)، زورگویی می کند.

ابزار ریاست (بردباری فراوان)

و درود خدا بر او، فرمود: بردباری و تحمل سختی ها، ابزار ریاست است.

عبرت آموزی از اتلاف اموال

و درود خدا بر او، فرمود:  مالی که نابودی آن تو را پند می دهد، از دست نرفته است.

 ره آورد انفاق

و درود خدا بر او، فرمود: آن کس که با دست کوتاه ببخشد، از دستی بلند پاداش گیرد.

برگرفته از کتاب نهج البلاغه، ترجمه: محمد دشتی، ناشر موسسه انتشاراتی اوج علم

تنظیم: میترا نامجو