نام گیاه شناسی: آئونیوم

نام های دیگر: ناز بشقابی، گل بشقابی

نام علمی: Aeonium

آئونیوم نوعی ساکولنت است، گیاهان شاداب، عجیب و غریب، با ساقه های کوتاه یا بدون ساقه و برخی ساقه بلند، قوس دار و برگ های کامل و رسیده که شاید فکر کنید مصنوعی است. اگر شک دارید یک برگ را لمس کنید و ببینید که پلاستیکی نیست!

حدود 35 گونه آئونیوم وجود دارد و بیشتر آن ها بومی جزایر قناری هستند. آن ها آب و هوای مدیترانه ای را ترجیح می دهند، نه خیلی گرم، نه خیلی سرد، نه خیلی خشک.

برگ های این گیاهان شبیه گل رز گوشتی است، و متوجه شباهتی بین آئونیوم و ساکولنت های دیگر می شوید، برجسته ترین آن ها اچوریا و سمپریوم است که محبوب مرغ ها و جوجه ها است. آئونیوم ها می توانند گیاهان کم رشدی باشند یا شاخه هایی که در بوته ها رشد می کنند.

• برگ: برگ های گرد شبیه گل رز یا بشقاب. ساقه ها می توانند کوتاه و ضخیم یا بلند و شاخه ای باشند. برگ ها می توانند به رنگ های خالص یا ترکیبی سفید، زرد، قرمز، بنفش و سبز باشند.

• گل ها: ساقه یا شاخه گل از مرکز برگ ها بیرون می آید و در انتهای این ساقه گل های کوچک و ستاره مانند به صورت دسته ای و به رنگ کِرِم یا زرد رشد می کنند که پس از پایان فصل گلدهی، خشک می شوند.

اندازه گیاه بالغ

اندازه با توجه به تنوع گیاه بسیار متفاوت خواهد بود. برخی از انواع آئونیوم رشد کمی دارند و فقط چند سانتی متر طول دارند. انواع دیگر تا ارتفاع 90 تا 120 سانتی متر رشد می کنند.

دوره گل دهی

بیشتر آئونیوم در اواخر زمستان یا بهار گل می دهد.

استفاده از آئونیوم در طراحی باغچه

اگر در باغچه ای که آئونیوم وجود داشته باشد، افرادی که وارد باغ می شوند بیشترین توجه افراد به آئونیوم جلب می شود. انواع قد بلند که در بوته زار رشد می کنند شبیه بونسای به نظر می رسند. اگر ساقه های بلند و نامرتب پیدا کرده بودند می توانید آن ها را مرتب کنید. قلمه ها به آسانی ریشه می گیرند و گیاهان جدیدی ایجاد می کنند و در پر کردن فضای خالی باغچه کمک می کنند.

آئونیوم نیاز به خاک کمی دارد، می توانید در گلدان به راحتی رشد دهید و شرایط را برای گیاه بهتر کنترل کنید. در مناطق با رطوبت بالا و بارانی، احتمالا نیازی به آبیاری آن ها نباشد، اگرچه به آبیاری منظم احتیاج دارند. اگر از خاک معمولی گلدان استفاده کنید بهتر است چون به حفظ رطوبت خاک کمک می کند بنابراین خاکی که برای ساکولنت ها استفاده می شود و زهکشی سریع دارد، به کار نبرید.

گونه های پیشنهادی ائونیوم

گونه های آئونیوم یک نام مشترک و معمول ندارند.

• Aeonium arboreum (آئونیوم آربوریوم) – به طور گسترده در دسترس است. با برگ های رز مانند یا بشقابی سبز روشن و ساقه ای که منشعب و شاخه شاخه می شود.

• Aeonium arboreum “Atropurpureum (آئونیوم آربوریوم “اتروپورپورئوم”): اگر در نور آفتابی رشد کند برگ ها خرمایی رنگ مایل به قرمز می شود.

• Aeonium arboreum “Zwartkop (آئونیوم آربوریوم “ازوارکاپ”): اغلب برگ های سیاه و بسیار تیره دارد.

• Aeonium “Garnet (آئونیوم “گارنت”): هیبریدی یا گیاه پیوندی از ازوارکاپ با برگ های قرمز است.

• Aeonium davidbramwelli “Sunburst (آئونیوم دیویدبراموِلی “سانبِرست”): قطر برگ بشقابی گیاه تا 30 سانتی متر نیز می رسد. نوارهای زرد، سفید و سبز کمرنگ، با نوک های صورتی. می تواند برخی از یخ زدگی ها را تحمل کند.

• Aeonium haworthii “Tricolor” or “Kiwi:  (آئونیوم هاوردای “سه رنگ” یا “کیوی”): به آسانی رشد می کنند. گل های 10 سانتی متری که در اوایل رشد، در مرکز آن زرد کم رنگ است و در هنگام رشد کامل و بلوغ به قرمز و سبز می گراید.

شرایط رشد و مراقبت از آئونیوم ها

گرما و دما

آئونیوم ها هوای گرم یا خشک را دوست ندارند. آن ها ممکن است در تابستان به حالت خواب و سکون روند و نیاز به آبیاری ندارند، مگر در شرایط بسیار خشک. در گرمای شدید، برگ های آنها پیچیده خواهد شد، تا از دست دادن آب اضافی جلوگیری شود.

رشد آن ها در سایه مرطوب باعث می شود که آن ها در گرمای زیاد رشد کنند اما فصل رشد واقعی آن ها زمستان تا بهار است، هنگامی که درجه حرارت سرد، 18 تا 24 درجه سانتی گراد و مرطوب است.

بیشتر انواع آئونیوم بسیار سر سخت و پر طاقت هستند، حتی می توانند در برابر سرمای گاه به گاه تا حدود منفی چهار درجه سانتی گراد مقاومت کنند.

قرارگیری در معرض نور خورشید

مانند اکثر ساکولنت ها، گیاه آئونیوم در آفتاب کامل تا سایه جزئی رشد می کند. در تابستان های گرم و شرایط بیابانی، ممکن است سایه جزئی لازم باشد.

آبیاری

در زمستان، هر زمان که خاک خشک شده باشد، آبیاری کنید. برای آزمایش یکی دو سانتی متر انگشت خود را در خاک فرو کنید. رطوبت زیاد خاک باعث پوسیدگی ریشه می شود.

خاک

خاک مناسب آئونیوم، مخلوط لومی (خاك‌ رس‌ و شن‌ كه‌ با گياه‌ پوسيده‌ آميخته‌ باشد) یا خاک گلدان مخصوص ساکولنت ها و کاکتوس ها است زیرا آئونیوم به مقداری رطوبت نیاز دارد. اگر آن ها را در گلدان رشد می دهید، هر 2 تا 3 سال یک بار، با خاک تازه گلدان را تعویض کنید.

کوددهی

در طول فصل رشد با کود نیمه متعادل، هر ماه یا بیشتر تغذیه کنید. در حالی که گیاه در خواب است، کوددهی نکنید.

مراقبت از گل بشقابی

اگر شرایط رشد مناسب باشد، آئونیوم از خود مراقبت خواهد کرد. در غیر این صورت، وظیفه اصلی شما انتقال آن ها از آفتاب گرم به سایه و دوباره برگشت یا حرکت دادن آن ها به داخل خانه در زمانی است که درجه حرارت پایین می آید.

زمانی که ریشه آئونیوم رشد کافی نیافته باشد، آن ها آب را در برگ ها و ساقه های خود ذخیره می کنند. اگر گیاه به گلدان نزدیک شود و یا ساقه بر روی خاک بیفتد، به این معناست که ریشه هایی در امتداد ساقه تشکیل می شود. ریشه های ساقه به سرعت قطعات افتاده شده را به گیاهان جدید تبدیل می کنند.

شاخه های ساق بلند به علت سنگینی برگ های رز مانند، تمایل دارند بر روی خاک بیفتند و خاموش شوند. اگر این اتفاق افتاد، می توانید ساقه شکسته را دوباره بکارید.

بیشتر آئونیوم ها پس از گل دهی می میرند. اگر گیاه جوانه و شاخه های جانبی تولید کرده باشد، آن شاخه های جانبی زنده خواهند ماند. اگر این طور نباشد، تمام گیاه از بین می رود. به همین دلیل خوب است که به طور دوره ای گیاهان جدید را از قلمه ها ایجاد کنید. همچنین می توانید گیاهان جدیدی را از طریق بذر بکارید.

تکثیر آئونیوم

تکثیر آئونیوم هم از طریق بذر و هم قلمه امکان پذیر است. قلمه ساقه برای آئونیوم های ساقه بلند و قلمه برگ برای انواع بدون ساقه یا ساقه بسیار کوتاه است.

آئونیوم هایی که ساقه‌های بلندی دارند را می‌توان با قلمه ساقه تکثیر کرد. ساقه را از چند سانتیمتری زیر یک دسته برگ جدا کنید به نحوی که قلمه ۱۰ سانتی متر طول داشته باشد. قلمه را یک تا دو روز در مکانی خشک و به دور از نور مستقیم قرار دهید تا رطوبت اضافه را از دست بدهد و جای بریدگی پینه بزند. انتهای قلمه‌ ها را در هورمون ریشه زا فرو برده و در گلدانی مناسب حاوی شن مرطوب یا کوکوپیت یا مخلوط پیت ماس و ماسه کاشته و بعد از یک هفته آبیاری کنید. آبیاری کم در حد مرطوب کردن بستر باشد.

واریته هایی که ساقه ندارند و یا ساقه بسیار کوتاهی دارند را با کمک قلمه برگ تکثیر می‌کنند.

واریته هایی که ساقه کوتاه دارند برگها را با قسمتی از ساقه به طول ۲ تا ۳ سانتی متر جدا کنید و در نمونه‌ های بدون ساقه تنها کافی است برگها را از نزدیکی مرکز دسته برگ جدا کرد. قلمه را به مدت یک تا دو روز در مکانی خشک و به دور از نور مستقیم آفتاب قرار دهید تا رطوبت اضافه را از دست بدهد برای کاشت این قلمه‌ها می‌توان از شن مرطوب یا یک سوم شن درشت + یک قسمت پیت ماس + یک قسمت پرلایت استفاده کرد.

قلمه برگی که کمی ساقه نیز همراه دارد طوری در بستر کشت قرار دهید که ساقه در داخل خاک و برگ بیرون خاک باشد.

قلمه برگ را نیز تا نیمه در بستر کاشت فرو کنید گلدان را در مکانی گرم و روشن حداقل با هشت ساعت روشنایی اما دور از تابش مستقیم آفتاب بگذارید.

بعد از کاشت قلمه بستر را مرطوب کنید اما برنامه آبیاری را مانند گیاه بالغ انجام دهید و از خیس کردن بیش از اندازه بستر خودداری کنید. بهترین زمان قلمه گیری برای اکثر واریته های آئونیوم پاییز است و دمای مناسب برای ریشه زایی قلمه‌ها حدود ۲۳ تا ۲۴ درجه است. زمان ریشه زایی قلمه‌ها نیز ۱۵ الی ۲۵ روز است قلمه‌ها را حدود سه ماه بعد از ریشه زایی می‌توان به گلدان با خاک مناسب منتقل کرد.

برخی آئونیوم ها می‌تواند از کنار گیاه اصلی پاجوش‌ هایی نیز تولید کنند که این پاجوش‌ها را می‌توان جدا کرد و در تکثیر این گیاه استفاده کرد. هم چنین در مورد انواعی که پاجوش فراوانی تولید می‌کنند می‌توان در زمان تعویض گلدان با عمل تقسیم بوته گیاه را به دو یا چند قسمت تقسیم کرد و هر قسمت را به عنوان گیاهی مستقل در گلدانی جداگانه کاشت.

آفات و مشکلات گیاه آئونیوم

معدود آفاتی هستند که آئونیوم را گرفتار می کنند. اسلاگ ها می توانند صدماتی وارد کنند و به ندرت پرنده ها به آن نیش می زنند.

ترجمه: سمیه مظفری