خواندن: 9 دقیقه
در این مقاله می خوانید:
- پرسش با زنجیره تفکر چیست؟
- زنجیره تفکر چگونه کار میکند؟
- مزایای استفاده از زنجیره تفکر چیست؟
- مثالهایی از وظایفی که میتوان از زنجیره تفکر برای آنها استفاده کرد
- انواع مختلف زنجیره تفکر
تا به حال آرزو کردهاید که بتوانید به مدل زبانی خود آموزش دهید که مانند انسان گام به گام فکر کند؟ دقیقاً این همان چیزی است که پرسش با زنجیره تفکر یا Chain of Thought (CoT) به آن مربوط میشود. این روش تقریباً شبیه به دادن یک معلم خصوصی به مدل زبان بزرگ یا Large Language Model (LLM) شماست تا آن را در حل مسائل پیچیده راهنمایی کند.
تعریف مدل زبان بزرگ یا Large Language Model (LLM)
مدلهای زبان بزرگ یا LLMها دستهای از شبکههای عصبی هوشمند هستند که برای درک و تولید زبان انسان طراحی شدهاند. این مدلها با استفاده از میلیاردها پارامتر و مجموعههای عظیم دادههای متنی آموزش میبینند تا به سطح بینظیری از درک متن و تولید محتوا دست پیدا کنند. از کاربردهای LLMها میتوان به ترجمه زبانها، تولید متن، پاسخ به سؤالات پیچیده و حتی نوشتن کد اشاره کرد.
تصور کنید: به جای این که یک سوال سخت را به مدل زبانی خود بدهید و امیدوار باشید که بتواند پاسخ دهد، سوال را به بخشهای کوچک تقسیم میکنید. به مدل خود نشان میدهید که چگونه هر بخش را حل کند، یکی پس از دیگری، تا به جواب نهایی برسد. این است اصل زنجیره تفکر. به طور خلاصه، این روش به مدل شما میآموزد که با ارائه نمونههایی از راهحلهای مرحله به مرحله به طور منطقی استدلال کند. حالا دقیقاً پرسش با زنجیره تفکر چیست؟ در ادامه بیشتر توضیح داده شده است:
پرسش با زنجیره تفکر چیست؟
پرسش با زنجیره تفکر یا CoT یک تکنیک است که عملکرد مدلهای زبانی را با هدایت روند استدلال آنها بهبود میبخشد. این تکنیک، کارهای پیچیده را به مراحل قابل مدیریت تقسیم میکند و به مدل اجازه میدهد که اطلاعات را به صورت منطقی پردازش کند. این روش، دقت و انسجام پاسخها را با ارائه مسیری روشن برای مدل افزایش میدهد. اساساً، با استفاده از زنجیره تفکر میتوانید به نتایج دقیقتر و متناسب با هدف و برنامه دست یابید.
مفهوم زنجیره تفکر شامل هدایت توجه مدل از طریق مجموعهای از پرسشهای مرتبط است. این روش اطمینان میدهد که مدل قبل از رسیدن به نتیجه، تمام جنبههای مرتبط با یک مسئله را مد نظر قرار میدهد. این روش بهویژه برای وظایفی که نیاز به استدلال چندمرحلهای یا حل مسائل پیچیده دارند مفید است. با ساختاردهی متوالی به پرسشها، مدل میتواند بر اساس اطلاعات قبلی خود ادامه دهد و به نتایجی دقیقتر و بینشیتر دست یابد.
زنجیره تفکر چگونه کار میکند؟
1- درک فرآیند
زنجیره تفکر با تقسیم وظایف به مراحل کوچکتر و پیوسته کار میکند. هر مرحله راهنمایی خاصی به مدل ارائه میدهد و به آن کمک میکند تا روی جزئیات مرتبط تمرکز کند. این پرسشها میتوانند به شکل متن، کد یا حتی تصاویر باشند.
زمانی که مدل زبانی بزرگ (LLM) پرسشهای زنجیره تفکر را دریافت کرد، از آن خواسته میشود که با استفاده از اطلاعات دادهشده، مسئله را حل کند. مدل میتواند یا مراحل زنجیره تفکر را دنبال کند یا مراحل خود را ارائه دهد. پرسش با زنجیره تفکر بدون نیاز به تغییر وزنهای مدل قابل استفاده است؛ به این معنا که میتوان آن را با هر مدل زبانی، بدون توجه به اندازه یا ساختار آن، به کار برد.
2- پیادهسازی زنجیره تفکر در فرآیند کاری
برای پیادهسازی پرسش با زنجیره تفکر، مراحل زیر را دنبال کنید:
- شناسایی وظیفه اصلی
- تقسیم آن به وظایف فرعی
- طراحی پرسشهایی برای هر وظیفه فرعی
- اطمینان از اینکه هر پرسش بهطور منطقی از پرسش قبلی پیروی کند
3- نقش مهندسی پرسش
مهندسی پرسش نقش مهمی در پرسش با زنجیره تفکر دارد. با طراحی دقیق هر پرسش، میتوانید فرآیند استدلال مدل را بهطور مؤثری هدایت کنید. این شامل انتخاب زبان مناسب و تضمین وضوح هر پرسش میشود.
4- اهمیت منطق پیوسته
منطق پیوسته برای موفقیت زنجیره تفکر بسیار مهم است. هر پرسش باید بر اساس اطلاعاتی که در پرسش قبلی ارائه شده است ساخته شود. این کار تضمین میکند که مدل قبل از تصمیمگیری، تمام جنبههای لازم را در نظر گرفته باشد.
مزایای استفاده از زنجیره تفکر
- دقت بالاتر
یکی از مهمترین مزایای زنجیره تفکر، افزایش دقت است. با هدایت مدل از طریق یک توالی منطقی از پرسشها، میتوانید اطمینان حاصل کنید که مدل تمام اطلاعات مرتبط را در نظر میگیرد. این کار منجر به پاسخهای دقیقتر و متناسبتر با متن میشود.
- انسجام بهتر
زنجیره تفکر انسجام خروجیهای مدل را نیز بهبود میبخشد. با ارائه مسیری روشن برای دنبال کردن، میتوانید ناسازگاریها را کاهش داده و مطمئن شوید که پاسخها ساختاری منطقی دارند.
- حل مسئله بهتر
برای وظایفی که نیاز به حل مسئله پیچیده دارند، زنجیره تفکر بسیار مؤثر است. این روش به مدل کمک میکند تا مشکلات پیچیده را به مراحل قابل مدیریت تقسیم کند و به راهحلهای بینشیتری دست یابد.
- افزایش کارایی
یکی دیگر از مزایا، کارایی بیشتر مدل است. با سادهسازی فرآیند استدلال، زنجیره تفکر کارایی مدل را افزایش میدهد. این روش به مدل اجازه میدهد روی جنبههای مهم یک وظیفه تمرکز کند و بدین ترتیب زمان و تلاش مورد نیاز برای رسیدن به پاسخ کاهش مییابد.
- انعطافپذیری بالاتر
پرسش با زنجیره تفکر انعطافپذیری مدلهای زبانی را نیز افزایش میدهد. این روش را میتوان برای طیف گستردهای از وظایف و کاربردها سازگار کرد و آن را به ابزاری چندکاره برای موارد استفاده مختلف تبدیل نمود.
نمونههایی از وظایفی که زنجیره تفکر در آنها به کار میرود
زنجیره تفکر را میتوان در انواع وظایف استفاده کرد، از جمله:
مسائل حسابی کلمهای
به عنوان مثال، به مدل زبانی ممکن است این پرسش زنجیره تفکر داده شود: “اول، مسئله را با دقت بخوان. دوم، اعداد کلیدی را شناسایی کن. سوم، تصمیم بگیر که از کدام عملیات استفاده کنی. چهارم، مسئله را حل کن.”
استدلال عقل سلیم
مثالی از این مورد به شکل زیر است: “اول، سوال را با دقت بخوان. دوم، درباره آنچه از جهان میدانی فکر کن. سوم، از دانش خود برای پاسخ به سوال استفاده کن.”
استدلال نمادین
پرسشی برای مدلهای زبانی برای استدلال نمادین میتواند به این شکل باشد: “اول، مسئله را با دقت بخوان. دوم، نمادهای استفادهشده را شناسایی کن. سوم، مشخص کن که این نمادها چگونه به یکدیگر مرتبط هستند. چهارم، مسئله را حل کن.”
انواع مختلف پرسش با زنجیره تفکر (CoT)
انواع مختلفی از زنجیره تفکر وجود دارد که شامل موارد زیر میشود:
- پرسش بدون نمونه (Zero-Shot CoT) نیازی به نمونههای دستی ندارد و از مدل خواسته میشود تا پرسشهای زنجیره تفکر خود را ایجاد کند.
- پرسش خودکار زنجیره تفکر از مدل زبانی برای تولید خودکار پرسشهای زنجیره تفکر استفاده میکند.
- زنجیره تفکر با خود-سازگاری از مدل خواسته میشود که مسیرهای استدلال متعددی برای رسیدن به یک پاسخ ایجاد کند.
مقایسه زنجیره تفکر و درخت تفکر
ویژگی | زنجیره تفکر | درخت تفکر |
ساختار منطقی | منطق ترتیبی | منطق شاخهای |
رویکرد | رویکرد خطی | رویکرد غیرخطی |
تمرکز مسیر | تمرکز بر یک مسیر | بررسی چندین مسیر |
مناسب برای | وظایف گامبهگام | تصمیمگیریهای پیچیده |
دقت | افزایش دقت با کاهش ابهام | افزایش اکتشاف با بررسی احتمالات مختلف |
حل مسئله | سادهسازی حل مسئله | ارائه راهحلهای متنوع با بررسی شاخههای مختلف |
پیادهسازی | سادهتر و دارای رویکرد خطی | نیازمند پیچیدگی و محاسبات بیشتر به دلیل ساختار شاخهای |
راهنمایی | ارائه راهنمایی روشن | انعطاف بیشتر در استدلال |
تطبیقپذیری | مناسب برای فرآیندهای خطی | مناسب برای وظایف با رویکردهای متنوع |
کنترل خطا | ردیابی و اصلاح خطا آسانتر | سختتر به دلیل پراکندگی شاخهها |
مدیریت منابع | نیاز به منابع کمتر | منابعبر به دلیل نیاز به ارزیابی شاخههای متعدد |
مقیاسپذیری | مناسب برای الگوهای خطی | بهتر برای وظایف پیچیده |
موارد کاربرد | مناسب برای پردازش زبان طبیعی و ابزارهای آموزشی | مناسب برای هوش مصنوعی پیشرفته و حل مسائل پیچیده |
ثبات نتایج | تمایل به نتایج پایدارتر | ممکن است نتایج متنوعتری تولید کند |
سهولت فهم | قابل فهمتر و سادهتر | چالشبرانگیزتر به دلیل ساختار شاخهای |
آموزش و تنظیم | نیاز به آموزش کمتر | نیاز به مهندسی و تنظیم بیشتر |
بهترین کاربردهای زنجیره تفکر
- پردازش زبان طبیعی
- زنجیره تفکر برای بهبود دقت و انسجام در پردازش زبان طبیعی بسیار مؤثر است و در مواردی مانند تولید متن و ترجمه ماشینی به کار میرود.
- پشتیبانی مشتری
- در پشتیبانی مشتری، زنجیره تفکر میتواند عملکرد چتباتهای هوش مصنوعی را بهبود بخشد و به ارائه پاسخهای دقیق و متناسب با زمینه کمک کند.
- تولید محتوا
- در تولید محتوا، زنجیره تفکر به مدل کمک میکند تمام جنبههای مرتبط با یک موضوع را در نظر بگیرد و مقالاتی بینشی و ساختاریافته تولید کند.
- ابزارهای آموزشی
- در ابزارهای آموزشی، زنجیره تفکر میتواند به دانشآموزان کمک کند تا مراحل حل مسئله را بهطور منطقی و گامبهگام بیاموزند.
- پژوهش و تحلیل
- زنجیره تفکر در پژوهش و تحلیل نیز مفید است و به مدل در فرایند جمعآوری و تحلیل اطلاعات کمک میکند و به نتیجهگیریهای دقیقتر و بینشیتر منجر میشود
نویسنده: سانمیت چترجی
ترجمه: علی یزدی مقدم