چریش سبزی است که مخصوص منطقه خراسان شمالی است و از اواخر اسفند ماه تا اوسط بهار از کوه های این منطقه برداشت می شود. بنابراین در فصل بهار، زنان هنرمند این منطقه این سبزی را در آشپزخانه خود وارد می کنند. از چریش برای درست کردن آش، نان و فتیر های محلی استفاده می شود.
در روزهایی که بارانی نباشد می توانید آن را از میوه و سبزی فروشی ها تهیه کنید.
مواد زیر برای تهیه 35 نان متوسط است.
مواد لازم:
- چریش چهار کیلوگرم
- خمیر آماده نانوایی سه عدد
- پیاز یک کیلوگرم
- روغن حیوانی یک کیلوگرم
- جزلاغ به مقدار لازم
- نمک، فلفل قرمز، زیره، زردچوبه و سیاه دانه به مقدار لازم
- آرد به مقدار لازم
طرز تهیه جزلاغ:
جزلاغ ها که از دُنبه گوسفندی تهیه می شود را می توانید با استفاده از خردکن مقداری آن را خرد کرده تا با بقیه مواد یک دست شود، توجه کنید خیلی هم نباید ریز خرد شود. اگر دوست ندارید جزلاغ در میان نان دیده شود آن را در چرخ گوشت چرخ کنید و یا با خرد کن بسیار ریز کنید.
برای تهیه جزلاغ می توانید دنبه گوسفندی را به قطعات کوچک خرد کنید و در قابلمه ای با حرارت ملایم بریزید. کمی آب و نمک اضافه کنید و اجازه دهید چند ساعت روی حرارت بماند. در این بین چند بار آن را هم بزنید تا ته نگیرد. بعد از چند ساعت مشاهده می کنید که دنبه، روغن پس داده و طلایی – قهوه ای رنگ شده است در این مرحله به آن جزلاغ می گویند. حال با استفاده از صافی فلزی، روغن را از جزلاغ جدا کنید. روغن دنبه را در غذاهای مختلف می توانید استفاده کنید و جزلاغ را نیز معمولا در تهیه نانهای مختلف به کار می برند.
برخی بوی دنبه را در هنگام پخت دوست ندارند بنابراین در هنگام پخت پیاز، شیر، هویج و … می ریزند تا بوی دنبه گرفته شود.
مقدار جزلاغ در مواد لازم بیان نشده است شما طبق ذائقه خود می توانید مقدار آن را تعیین کنید.
نان چریش به علت داشتن روغن حیوانی و جزلاغ، چربی بالایی دارد، برای کسانی که بیماری، چربی خون و یا رژیم و پرهیز غذایی دارند می توانند جزلاغ و روغن حیوانی را حذف کنند و یا مقدار خیلی کمتری از آنها را استفاده کنند.
طرز تهیه خمیر:
ابتدا کف ظرف را کمی آرد بریزید و سپس سه خمیر را داخل ظرف بیندازید و با یکدیگر مخلوط کنید برای اینکه خمیر بیشتری بدست آورید می توانید با اضافه کردن آرد و آب مقدار مورد نیاز از خمیر را درست کنید. خمیر به گونه ای باشد که به دست نچسبد.
طرز تهیه نان چریش:
چریش سبزی شبیه تره است که در انتها غلاف سفید رنگی آن را در بر می گیرد. با چاقو در پهلوی غلاف سفید رنگ چریش، شکافی ایجاد کنید، غلاف را جدا کنید. ابتدا و انتهای چریش را با چاقو جدا کنید، آن را بشویید و به اندازه های نیم تا یک سانتی متری خرد کنید.
برای ضد عفونی چریش می توانید آن را در محلول آب نمک به مدت پنج دقیقه خیس کنید، سپس آبکش کرده و بشویید.
البته اندازه چریش در نان به سلیقه شما بستگی دارد برخی چریش را پس از شستن به دستگاه خردکن می زنند و ریز خرد می کنند ولی عده ای دوست دارند تکه های چریش در نان دیده شود و زیر دندان حس شود.
پیازها را پوست بگیرید و آن ها را نیز به اندازه دلخواه خرد کنید، برای اینکه یکدست شود می توانید از خردکن استفاده کنید.
قابلمه مناسبی را انتخاب کرده روی حرارت قرار دهید و روغن را داخل آن بریزید و سپس پیازها را اضافه کرده تفت دهید تا جایی که طلایی شود.
وقتی که پیازها طلایی شد زردچوبه را به آن اضافه کنید. سپس جزلاغ ها را درون قابلمه بریزید و با یکدیگر مخلوط کنید. شعله گاز کم باشد.
فلفل، زیره و مقداری سیاهدانه را به مخلوط اضافه کنید و هم بزنید بعد از آن چریش ها را که آب آن کاملا خشک شده است را به مواد افزوده و تفت دهید تا کاملا همه مواد با یکدیگر مخلوط شوند. در مرحله آخر کمی نمک به مواد بزنید، دقت کنید که شور نشود زیرا جزلاغ ها معمولا نمک دارند و از طرفی خمیری که بعدا تهیه می کنید هم دارای نمک می باشد.
حدود 15 تا 30 دقیقه مواد روی حرارت باشد، کافی است، بعد از زمان مورد نظر قابلمه را از روی گاز بردارید و کنار بگذارید.
در این مرحله ظرف بزرگ و مناسبی انتخاب کنید تا مواد و خمیر را با یکدیگر مخلوط کنید.
روغن حیوانی را کمی روی حرارت قرار دهید تا به صورت مایع شود دقت کنید که داغ نشود سپس آن را به مواد اضافه کنید و کاملا ورز دهید.
پس از اضافه کردن مواد به خمیر اگر خمیر به دست می چسبید می توانید کمی آرد اضافه کنید و تا جایی ورز دهید که یک مواد یکدست در تمامی سطح خمیر پخش شود. در مرحله آخر مقداری از مواد را بچشید اگر نمک یا فلفل و هر مواد دیگری کم بود می توانید اضافه کنید و دوباره ورز دهید.
سپس روی مواد را با پارچه تمیزی بپوشانید و کنار بگذارید و حدودا تا یک ساعت اجازه دهید تا خمیر استراحت کند و ور بیاید.
خیلی از افراد تنور یا فر مناسب برای پختن نان در منزل را ندارند بنابراین خمیر آغشته به مواد را به نانوایی می برند و نانوا آن را به صورت نان و یا فتیر گرد یا دراز می پزد. حتی اگر آغشته کردن و ورز دادن و یکدست کردن خمیر برای شما مشکل است می توانید فقط مواد چریشی را آماده کنید، به نانوایی یا فتیرپزی تحویل دهید تا آنها مرحله مخلوط و پخت را خودشان انجام دهند.
نان چریش را به قطعات کوچکتری برش بزنید، در نایلونی بگذارید و در فریزر نگهداری کنید و هر بار که قصد مصرف داشتید نان را گرم و نوش جان کنید.
نان چریشی، میان وعده خوشمزه، پرخاصیت و سالمی است که مردمان خراسان شمالی از خوردن آن در فصل بهار لذت می برند. حتی به عنوان چاشت کودکان در مدرسه و مهدکودک و یا به عنوان عصرانه و پذیرایی از میهمانان خود استفاده می کنند. همچنین برای سفرهایی که در این فصل دارید توشه مناسبی است.
مسافرینی که به خراسان شمالی سفر می کنند نان چریش آماده را می توانند از فتیرپزی ها تهیه کنند و به عنوان سوغات بهاری این خطه به شهر و دیار خود ببرند و میل نمایند ولی این نان نیز همانند دیگر مواد خوراکی اگر در منزل تهیه شود از سلامت و مزه بهتر و لذت بیشتری برخوردار است.
مطمئنیم که اگر یک بار نان چریش را امتحان کنید از طرفداران آن خواهید شد!
نوش جان!
ایران نامجو