عکاسی در سال 1839 و در قالب عکس های سیاه و سفید ابداع شد. علی رغم دشواری و پر دردسر بودن این حرفه، بیشتر طرفداران آن تمام حواسشان را معطوف به تکمیل و ایده آل سازی فرایند عکاسی نموده، بدون این که بخواهند ترکیب بندی رنگ های آن را پیچیده تر کنند. برخی از پیشگامان این عرصه با صبر و تلاش فراوان خود، راه کار ها و متد های تازه ای را برای رنگی کردن عکس ها به وجود آوردند. اما تنها در سال 1930 بود که کمپانی هایی مثل کداک و آگفا، فیلم های رنگی را به مشتریان خود معرفی کرده و پس از آن بود که فیلم و عکس رنگی به شدت گسترش یافت.

با استفاده از عکس رنگی، عکاسان تصاویری رنگی همراه با بار احساسی و روحی شبیه سازی شده ای خلق کردند.

خلق و گسترش استفاده از فیلم های رنگی تاثیر قابل توجهی روی کار و حرفه عکاسی داشت. عکاسان مدرن اکنون قادرند تصاویری واقع گرایانه تر گرفته و عکس هایی خلق کنند که درست همانند آن چیزی باشد که چشم بشر می بیند. اما این تنها هدف عکس رنگی نیست. اکنون عکاسان ما قادرند عکس هایی با ظاهری واقعی همراه با باری عاطفی و احساسی، درست به سلیقه خود خلق کنند.

طی گذشت ایام و در طول تاریخ مشاهده می کنیم که بشر با رنگ ها وابستگی عمیقی به وجود آورده اند. و در عین حال که برخی از این وابستگی ها تجربی هستند، برخی دیگر مربوطه به تکامل ما و سابقه و پیشرفت هنر های تجسمی دارند. در این مقاله همراه ما نگاهی به تاریخچه رنگ قرمز بیاندازید، و با نحوه عملکرد آن در به وجود آوردن بینش و مشاهدات ما و تعریف آن برای کار عکاسان آشنا شوید.

روانشناسی رنگ قرمز

رنگ، نقش بسزایی روی ادراک، احساسات و مادیت انسان دارد. اجداد باستانی ما رنگ قرمز و رنگ خون را مشابه و یکسان در نظر گرفته اند. و در پی این برقراری ارتباط در واقع آن ها قرمز را رنگ خطر، خشونت و زندگی می دانستند. بر همین مبنا انسان ها رنگ قرمز را به عنوان رنگ فوریت، اخطار و فرصت ها در نظر می گیرند. برای مثال ظاهر خطوط آتشین قرمز رنگ نشان دهنده گرما و و همچنین نابودی است.

رنگ قرمز علاوه بر اینکه نماد گرما و آتش است، برای ما انسان ها از لحاظ روحی و جسمی نیز جذاب و گیرا است.

از ان جایی که این رنگ جلب توجه می کند، باعث می شود موضوع و متن تبدیل به پس زمینه عکس شود. هم چنین در سطح بین المللی از این رنگ برای نمایش علائم بازدارنده و چراغ های راهنمایی و رانندگی استفاده می شود. در طبیعت نیز برگ های قرمز پاییز و نور زیبای غروب خورشید به حس زمان سنجی و فصل شناسی انسان مربوط می شود. شاید هم درست مثل رنگ قرمز گل های رز_که ما از دیر باز آن ها را به عنوان نماد عشق و علاقه می شناسیم_ این رنگ نماد و نشانه اغراض انسانی و عشق باشد. هم چنین این رنگ برای گیرنده های چشایی ما نیز جذاب هستند، درست مثل میوه هایی هم چون توت فرنگی، سیب، گیلاس، گوجه فرنگی و تمام مواد غذایی حاوی کاروتنوئید (میوه های قرمز)- رنگ دانه های قرمز درخشانی که در عمل فتوسنتز دخیل هستند.

در فرهنگ ها و عقاید مختلف، رنگ قرمز به شکل های مختلفی تعبیر می شود. در برخی بخش های آفریقا این رنگ  در واقع رنگ سوگواری و یاد آور مرگ است. از دیر باز چینی ها پوشیدن لباس هایی به رنگ قرمز را در مراسم عزاداری، عروسی ها و در جشن های سال نو نماد شانس، خوشبختی و کامیابی می دانستند.در سنت کشور تایلند، قرمز رنگ مخصوص روز یکشنبه و نماد خدای خورشید و الهه میترا بوده است. در شبه قاره هند نیز رنگ قرمز نماد پاکی، باروری، ثروت، زیبایی و هم چنین نماد الهه لاکشمی است. و در ژاپن این رنگ در حقیقت نماد قهرمانی و شجاعت است.

با دریافت آگاهی و شناخت کافی از حضور مستمر رنگ قرمز در هنر های تجسمی و مفهوم آن، شما می توانید به راحتی مفهوم هنر مورد نظر را در یابید.

سیر تکاملی رنگ قرمز

علی رغم اشکال متعدد آن، قرمز جایگاهی دائمی در تاریخ داشته است. قرمز با داشتن طیف وسیعی از اخرایی گرفته تا کادمیومی، تاکنون سیر تکاملی فراوانی را طی کرده است.

قرمز اخرایی

اخرایی رنگ دانه ای طبیعی بوده که این تون را در تمام طیف های موجود از رنگ زرد تا قهوه ای مشاهده می شود. وقتی این رنگ با هماتیت ترکیب می شود، تبدیل به یکی از طیف های رنگ قرمز می شود. این رنگ با سابقه ای 36000 ساله را در نقاشی گاو میش های کشیده شده روی دیوار غار های آلتامیرای اسپانیا دیده می شود که یکی از قدیمی ترین نمونه های موجود برای این طیف از رنگ قرمز است.

تصویر گاو میش سرخ رنگ موجود روی دیوار غار آلتامیرای اسپانیا

قرمز سولفور جیوه ای

سولفور جیوه ای در واقع یک سولفید جیوه ای طبیعی است که شامل طیفی گسترده از آجری تیره تا قرمز مایل به زرد را به خود اختصاص می دهد. علی رغم سمی بودن این عنصر، حکمرانان رومی در عصر های درخشان روم باستان از این رنگ قرمز برای دیزاین استفاده می کردند. این رنگ به ویژه در دیوار های ویلاها و کاخ های با شکوه پمپئی به وفور استفاده شده است. هم چنین با شروع سلسله سانگ در چین نیز ما شاهد استفاده وافر از این رنگ در ظروف حکاکی هستیم.

ورمیلیونی

نویسنده های باستانی از واژه ورمیلیون برای توصیف رنگ دانه های حاصل از پودر سولفور جیوه استفاده می کردند. هم چنین این وژزه به یک رنگ ترکیبی نیز دلالت دارد که در چین ابداع شد. در نقاشی های مربوطه به دوره رنسانس از این رنگ به وفور استفاده شده است. بیشتر شهرت تیتان که یکی از نقاشان معروف عهد رنسانس است، برای نقاشی های با شکوه ورمیلیونی اش است.

مینیوم

مینیوم در واقع توسط رومی ها ابداع و کشف شد. این رنگ هم چنین با نام قرمز سربی نیز شناخته می شود. سرب در واقع به وسیله گرما دهی به سرب سفید با دمای بسیار بالا به دست می آید. رومی های باستان ترجیحا به جای طلا و مرمر برای نوشتن عمدتا از کتیبه های سربی استفاده می کردند. تصویرگران قرون وسطی اغلب از این رنگ برای کتیبه های خطی استفاده می کردند اما این رنگ کتیبه ها بیش از هر جایی در قرون 17ام و 18ام میان هنرمندان مغولی هند و ایران محبوب بود.

وینسنت ون گوگ یکی از طرفداران پر و پا قرص این رنگ بوده است. با این وجود، بعدها کشف شد که این رنگ زیر نور، روشن و حتی سفید می شود، از این رو برخی از آثار ون گوگ بعدها رنگ قرمزشان کم رنگ شد.

زرشکی

طی پیروزی مکزیک در اوایل قرن شانزدهم، کشورگشایان اسپانیایی مبحوت تماشای پارچه ها و نقاشی های صورت ازتکی به همین رنگ شدند. پس از این واقعه اسپانیایی ها این رنگ که از حشره قرمز دانه تهیه می شد را در قالب اجناس مختلف و به وسیله کشتی و دریا به اروپا منتقل کردند و نام قرمز اسپانیایی را بر آن نهادند. این رنگ خیلی زود مورد توجه هنرمندان قرار گرفت و آن ها در استفاده از آن برای آثار هنری خود دست به کار شدند. با این وجود، درست مثل قرمز مینیوم این رنگ نیز به مرور کم رنگ می شد به ویژه در مقابل نور خورشید خیلی زود رنگ می باخت. امروزه از این رنگ بیشتر در تولید لوازم آرایشی و مواد غذایی استفاده می شود.

قرمز کادمیومی

در سال 1817 یک شیمی دان آلمانی عنصر جدیدی با نام کادمیوم کشف کرد، که بعدها تبدیل به یکی از طیف های رنگ زرد و نارنجی در عرصه هنر شد. با این وجود چیزی در حدود 93 سال و تا سال 1910 طول کشید تا این رنگ به صورت تجاری عرضه شود. آنری ماتیس از اولین هنرمندانی بود که از این رنگ استقبال کرد. دیگر هنرمندانی که در آثارشان از این رنگ استفاده کردند ادوارد مونک، فرانسیس بیکن و کلیفورد استیل بودند.

از زمان کشف این رنگ، برای تهیه و تولید رنگ قرمز کادمیومی، طی پیشرفت های تکنولوژیکی طیف گسترده ای از رنگ دانه های ترکیبی و فرایند های شیمیایی تولید شد. آماده سازی و کاربرد آسان تر، بهبود کیفیت و ماندگاری و تنوع گسترده طیف های این رنگ امروزه در آثار نقاشی و هنرهای تجسمی استاندارد تر شده اند.

“خانه قرمز” اثر هنری ماتیس

رنگ قرمز در هنرهای تجسمی

از آن جایی که رنگ قرمز حضوری مستمر در تاریخ هنر داشته، مفهوم قرمز طی گذشت زمان دست خوش تغییرات شگرفی بوده به این صورت که امروزه دارای معنا و مفهوم جدیدی شده است. ما هیچ گاه نمی توانیم با اطمینان بگوییم که چرا رنگ قرمز برای اجداد ما تا این حد پر اهمیت بوده است. با این وجود، گمان می کنیم که دست کم استفاده از رنگ قرمز در آثار هنری باستانی روی سنگ ها، باعث می شد اثر دارای بعد شود.

هنرمندان قرون وسطایی رنگ قرمز را بخش جدایی ناپذیر آثار مربوط به اعیاد مذهبی، ارواح مقدس و خون و شهدای مذهبی می دانستند. در نقاسی های مربوط به دوران رنسانس، رنگ قرمز موجود در آثار مربوط به مسیح و حضرت مریم و دیگر سوژه ها تنها باعث جلب نظرات می شد.

هنر باروک که دارای ظاهری چشم گیر و باشکوه است، معمولا ما را به یاد آثار فوق العاده باشکوه می اندازند. بعدها هنرمندان مکتب پیش رافائلی از طیف های مختلف رنگ قرمز و نارنجی برای به تصویر کشیدن موی زنان و معطوف کردن توجه ها به نماد های موجود در آثارشان استفاده می کردند.

نقاشی پیش رافائلی با نام ” لیدی لیلیث” اثر دانته گابریل روستی

نقاشان امپرسیونیست و پیش امپرسیونیست از رنگ قرمز برای نشان دادن نور و یا جزییات بارز اثر استفاده می کردند. با این حال، فوویست ها به وفور از رنگ قرمز در نقاشی های منظره و پرتره های خود استفاده می کردند. تنها چند سال بعد، هنر های انتزاعی محوریت سوژه را کنار گذاشتند. بر حسب عادت هنرمندان انتزاعی گرا که در آثارشان روی فلسفه و خشم تمرکز می کردند، بیننده را با استفاده از رنگ پر شور قرمز به وجد می آورند.

نقاشی انتزاعی هنرمند اکسپرسیونیم مارک روتکو

نقش رنگ قرمز در عکاسی

با ابداع عکس رنگی، امکانات خلاقانه نیز برای عکاسان رونق یافت. این اتفاق باعث خلق عکس هایی شد که شباهت بسیاری به شکل و فرم واقعیشان داشتند. به علاوه، وابستگی طبیعی رنگ ها کاملا به دنیای عکاسی نیز منتقل شد. رنگ قرمز با داشتن ویژگی هایی مخصوص به خود عکاس را قادر می سازد تا بر مبنای تکامل های به وجود آمده، اشارات بصری را با هنر، سازگار و مرتبط سازد.  

ماری کازینداس به عنوان یک پیشگام در عکس رنگی، در عکس ها  و نقاشی هایش از اجسام بی جان به سبک نقاشی های باروکی، به وفور از رنگ قرمز استفاده می کرد. عکاس مشهور، ویلیام اگلستون، در اثر “بام های سرخ” خود از رنگ قرمز به عنوان یک جریان پنهان و کامل در یک صحنه معمولی استفاده کرده است. در تصاویر پویای سائول لایتر، رنگ قرمز در واقع به صحنه منظره های شهری جذابیت و حالتی نمایشی می دهد. در آثاری همچون “طوفان گردوخاک” ، ” پسر قرمز” و “فستیوال مقدس” که از آثار استیو مککوری هستند، تاریخ و مادیت رنگ قرمز در هنر و فرهنگ به نمایش در آمده. معروف ترین اثر مککوری با نام “دختر افغان” در واقع تصویر دختری را به نمایش می گذارد که چشمان نافذش در حصار روسری قرمز رنگ جذابش تماشایی تر شده است.

استفاده “نن گلدین” از رنگ قرمز نشان دهنده فضایی پر تنش است چنان که فضای عکس هایش مملو از این رنگ هستند. در سری عکس های اینفرای ریچارد موس شما تصاویری از کنگو را به رنگ مادون قرمز مشاهده می کنید، به طوری که مناظر سرسبز را به رنگ های صورتی و قرمز نشان داده و طبیعت را به صورت روزنامه نگاری مصور دوباره سازی کرده است.

استفاده از رنگ قرمز محدود به عکس رنگی نمی شود. فیلتر های نور قرمز رنگ، نور های سبز و آبی را جذب کرده و باعث افزایش کنتراست می شوند. انسل آدامز که یکی از معروف ترین عکاسان منظره به شمار می رود، از فیلتر نور قرمز برای ایجاد فضایی دراماتیک و تیره کردن آسمان آبی که البته از خصیصه های عکس های اوست استفاده می کند.

عکس انسل آدمز که در آن کنتراست آسمان را با استفاده از فیلتر نور قرمز افزایش داده است.

نتیجه گیری

فابر بیرن- ناشر و مشاور آمریکایی در زمینه تئوری رنگ ها- می گوید: رنگ قرمز در واقع رنگی احساسی و تند و تیز در میان طیف رنگ هاست، که نشان دهنده تقدس و عصیان ، عرق ملی و اغتشاش، عشق و نفرت، صلح و جنگ است.

طی گذر زمان ها و در طول تاریخ مرتب از رنگ قرمز برای نشان دادن مفاهیم و تجربیات خاصی استفاده شده است. موقعیت ها، مادیت، خشم، گرما، عشق و خطر تمام مفاهیمی است که برای بیان آن ها از رنگ قرمز استفاده شده است.

ترجمه: آتنا هوایی